دیالک تیک پیوست و گسست (2)

 

(دیالک تیک تداوم و شکست، استمرار و انقطاع) 

پروفسور دکتر گونتر کروبر

برگردان شین میم شین

I

پیوست و گسست در فلسفه ماقبل مارکسیستی

  

·        در فلسفه ما قبل مارکسیستی، مفاهیم «پیوست»  و «گسست» عمدتا بمثابه مفاهیمی که همدیگر را مستثنی می سازند، مطرح بوده اند.

·        از این رو ست که ما در تاریخ فلسفه و علوم منفرد  با نظرات متضاد و مغایر با هم در باره طبیعت پیوسته و یا گسسته حرکت و فرم های وجودی ماده روبرو می شویم.

1

پیوست و گسست در فلسفه زنون و ارسطو

 زنون کیتونی (490 ـ 430 ق. م)

از شاگردان پارمنیدس و از فلاسفه ماقبل سقراطی

مخترع هنر استدلال از طریق کشف تناقض در گفتار حریف

فن یاد شده را دیالک تیک می نامیدند.

·        معماهای معروف فیلسوف یونانی موسوم به زنون و همچنین تلاش های ارسطو برای اثبات بطلان آنها بر تصوری از پیوست محض حرکت، مکان و زمان استوار بوده اند.

2

پیوست و گسست در اتمیسم

 اپیکور در مدرسه آتن

اپیکور (341 ـ 271 ق. م)

از فلاسفه یونان باستان

مؤسس مکتب اپیکوریسم

·        دموکریت و اپیکور در اتمیسم خود ـ بر خلاف آنان ـ برای جرم، حرکت، مکان و زمان طبیعتی گسسته قائل بوده اند.

·        مراجعه کنید به اتمیسم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

3

 پیوست و گسست در فلسفه اسکولاستیک

·        فلسفه اسکولاستیکی قرون وسطی به پیروی از ارسطو پیوست محض جهان را به مقام یکی از جزم های (دگم های)  خود ارتقا می دهد.

4

 پیوست و گسست در فلسفه لایب نیتس

·        تعالیم اوولوسیونیستی لایب نیتس نیز که جهش را در طبیعت رد می کند، بر اندیشه پیوست محض در طبیعت استوار است.

5

پیوست و گسست در فلسفه جان لاک

·        جان لاک هم ایده پیوست محض مکان و زمان را مبرهن می داند.

6

پیوست و گسست در فلسفه برونو، گالیله، بیکن، گاسندی و هیوم

 جوردانو برونو (1548 ـ 1600) 

فیلسوف، شاعر و کشیش انقلابی و پرشور ایتالیائی

که از سوی تفتیش عقاید کلیسای کاتولیک به مرگ در تل آتش محکوم شد.

نظریات اتیکی جوردانو برونو در مبارزه بر ضد اتیک تئوسانترال و دگم های اخلاقی کلیسای کاتولیک از اهمیت چشمگیری برخوردارند.

او از حقانیت اخلاقی مبارزه عقل بر ضد عرفانگرائی مذهبی و بر ضد اوتوریته کلیسا سخن می راند و از آن با شناخت علمی مبتنی بر حقیقتگروی به دفاع برمی خیزد.

·        از سوی دیگر برونو، گالیله، بیکن، گاسندی و هیوم مکان و زمان را متشکل از اجزای کوچک تقسیم ناپذیر با خصلت گسسته می دانند.

7

پیوست و گسست در فلسفه کانت

 ایمانوئل کانت (1724 ـ 1804)

برجسته ترین نماینده فلسفه کلاسیک آلمان

اثر او تحت عنوان «نقد خرد محض» نقطه عطفی در تاریخ فلسفه و آغاز فلسفه مدرن محسوب می شود.

کانت در زمینه های زیر دورنمای فراگیر نوینی به روی فلسفه گشوده است:

اتیک (انتقاد از عقل عملی)

استه تیک (انتقاد از قوه قضاوت)

فلسفه مذهب

فلسفه حقوق

فلسفه تاریخ

·        بعدها این نظرها را کانت مورد انتقاد قرار می دهد:

·        او در آنتی نوم ساده و مرکب خود عمدتا بر مفهوم پیوست محض مکان و زمان اشاره می کند.

·         

·        (آنتی نوم بمعنای آغازینش عبارت است از تناقض منطقی میان احکامی که هرکدام باید بدلیلی درست تصور شوند.

·        آنتی نوم زمانی می تواند پدید آید که از دو حکم متناقض یکی درست باشد و دیگری بدلیل من در آوردی درست پنداشته شود، بی آنکه در واقع درست باشد.

·        چنین آنتی نومی زمانی هم می تواند پدید آید که تناقض میان دو حکم که صحت شان به اثبات رسیده و پذیرفته شده، تناقضی ظاهری باشد. مترجم)

ادامه دارد.