تأثیر متقابل (1)

اثری از مجید افسر

پروفسور دکتر گئورگ کلاوس

برگردان شین میم شین 

·        تأثیر متقابل فرم خاصی از پیوند میان چیزها، روندها و سیستم های واقعیت عینی است.

·        وقتی می توان از تأثیر متقابل روند و یا پروسه ( p₁ ) و روند و یا پروسه (p₂) و یا از تأثیر متقابل سیستم (S₁)  و سیستم (S₂) سخن گفت که دو شرط زیر موجود باشند: 

شرط اول

·        نه تنها روند ( p₁ ) بر روند (p₂)، بلکه همچنین روند (p₂)  بر روند (p₁) تأثیر بگذارد.

شرط دوم

·         و یا نه تنها سیستم ( s₁ )  بر سیستم (S₂)،  بلکه همچنین سیستم (S₂) برسیستم (S₁)  تأثیر بگذارد.

·        مراجعه کنید به پیوند، دیالک تیک عنصر ـ ساختار ـ سیستم در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

1

 نمایش آزمایشگاهی تاثیر متقابل نور و ماده

·        ساده ترین فرم تأثیر متقابل وقتی مطرح می شود که یک سیستم با فاکتور واحدی بر سیستم دیگر تأثیر بگذارد و سیستم دیگر نیز تنها با یک فاکتور، متقابلا بر سیستم اول مؤثر واقع شود.

2

·        چنین تأثیر متقابلی در سیستم های سیبرنتیکی زمانی صورت می گیرد، که فقط یک نوع از اختلالات بر سیستم وارد شود و سیستم نیز به طرز معینی بر این اختلال متقابلا واکنش نشان دهد. 

3

تأثیر متقابل در سیستم های بیولوژیکی

 

·        اما سیستم ها و روندها بطور کلی با بیشتر از یک اختلال و یا تأثیر وارده مواجه می شوند و بیشتر از یک واکنش و یا تأثیر متقابل از خود نشان می دهند. 

4

·        تأثیر و تأثیر متقابل حتما نباید یکسان باشند.

·        مراجعه کنید به تأثیر در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

5

·        تأثیر یک سیستم بر سیستم دیگر می تواند تأثیری ماهوی و مهم باشد و تأثیر متقابل سیستم دوم بر سیستم اول تأثیری غیرماهوی و نا چیز باشد.

6

·        مثلا تأثیر قوه جاذبه ی خورشید بر سنگ آسمانی (کمیت) وارد شده در منظومه شمسی، تأثیری ماهوی است، در حالی که تأثیر واکنشی نظری و واقعی سنگ آسمانی بر خورشید، تأثیری غیرماهوی و ناچیز است و می تواند مورد صرفنظر قرار گیرد.

7

·        کل کاینات سیستمی از تأثیرات متقابل را تشکیل می دهد.

8

·        به قول کلاسیک های مارکسیسم، «تمام طبیعت مورد دسترسی ما سیستمی را، یعنی پیوند کلی ئی از اجسام را تشکیل می دهد.

·        منظور ما از اجسام عبارت است از کلیه وجودهای مادی.

·        در پیوند با هم قرار داشتن این اجسام بدان معنی است که آنها متقابلا بر هم تأثیر می گذارند و این تأثیر متقابل آنها حرکت است.» 

·       (کلیات مارکس و انگلس، جلد 20، ص 355) 

9

·        بررسی این تأثیرات متقابل و استفاده عملی از نتایج حاصله بنیان تعیین کننده برای شناخت جهان و تغییر آن بوسیله انسان ها ست.

10

·        تجزیه و تحلیل این مسئله اما باید در رابطه خاصی و با توجه به اهداف مورد نظر خاصی به تأثیرات متقابل ماهوی اکتفا کند.

·        زیرا در نظر گرفتن کلیه تأثیرات متقابل هم غیر ممکن است، هم انسان شناسنده را با مسئله لاینحلی مواجه می سازد و هم عملا در نظر گرفتن کلیه تأثیرات متقابل لازم نیست. 

11

·        اگر کسی می خواهد مدار حرکت سیارات بدور خورشید را دقیقا تعیین کند، کافی است که تأثیر متقابل قوه جاذبه میان خورشید و سیاره ها را مورد بررسی قرار دهد.

·        بررسی چند و چون تأثیر متقابل  الکترومغناطیسی موجود میان سیستم های یاد شده  در این رابطه اهمیتی ندارد.

12

·        تأثیر متقابل رابطه ای بنیادی میان سیستم های مادی است.

13

·        رابطه تأثیر متقابل را نمی توان مورد صرف نظر قرار داد و به روابط دیگر تقلیل داد.

14

·        مقوله تأثیر متقابل را نیز نمی توان به مفاهیم دیگر فلسفی استناد کرد.

15

·        برای تصریح اهمیت این مقوله می توان گفت که ماهیت هر سیستم و یا روند مادی پویا مشروط است به خصلت تأثیر متقابل زیرسیستم های آن و به خصلت تأثیر متقابل سیستم با سیستم هائی که محیط پیرامون آن را تشکیل می دهند.

16

·        تأثیر متقابل نباید حتما و همیشه مستقیم و بی واسطه باشد.

17

·        اگر سیستم (S₁) بر سیستم (S₂)  تأثیر می گذارد و سیستم (S₂) بر سیستم (S₃) تأثیر می گذارد و سیستم (S₃)  بنوبه خود بر سیستم (S₁) تأثیر می گذارد، در چنین حالتی ما با تأثیر متقابل غیرمستقیم و با واسطه سر و کار داریم، در مغایرت با تأثیر متقابل مستقیم و بی واسطه یعنی وقتی که سیستم (S₁) بر سیستم (S₂) و متقابلا سیستم (S₂) بر سیستم (S₁)  تأثیر می گذارد. 

ادامه دارد.