فوندامنتالیسم چیست؟ بخش 14

عملیات انتحاری، جهاد و فوندامنتالیسم ـ بخش اول

دومه نیکو لوسوردو

برگردان یدالله سلطان پور

بخش اول

• این مطلب که برای اولین بار در سال 1997 به زبان ایتالیائی منتشر شده، شیوه برخورد با مقوله «فوندامنتالیسم» را به بحث می کشد.
• مقوله «فوندامنتالیسم» هرگز نباید بطور دگماتیکی و بلحاظ سیاسی مبتذل بکار برده شود و به عنوان سرکوفتی همواره و تنها بر ضد دشمنان غرب و بویژه اسلام مورد استفاده قرار گیرد.
• دو سال پس از انتشار این مطلب، جنگ بر ضد یوگوسلاوی شعله ور شد.
• جالب توجه است که برای توجیه و یا حتی تجلیل از این جنگ چه ترفندها و تحمیق ها که به کار گرفته نشد.
• با اینکه همه به این حقیقت امر واقف بودند که یوگوسلاوی ـ بمثابه یک کشور مستقل ـ به هیچ کشوری تجاوز نکرده و بمباران این کشور نه تنها با حقوق ملل و مقررات سازمان ملل متحد، بلکه علاوه بر آن، حتی با موازین و مقررات خود ناتو در تضاد قرار دارد.

• این اما در مقایسه با ضرورت احترام به حقوق بشر و پیروی از هنجارهای مقدس اخلاقی عام، ارزش و اهمیت درجه دوم پیدا می کند.
• ما اینجا اصلا قصد بررسی خصلت ابزار واره اتهاماتی را که به بلگراد نسبت داده می شوند، نداریم.
• جالب اما بررسی ساختار منطقی ایدئولوژی جنگ است که در این مورد از سوی غرب مورد استفاده قرار می گیرد:
• ایدئولوژی جنگ غرب میان هنجارهای حقوق مثبت (حقوق رایج در غرب) و هنجارهای اخلاقی مقدس و خدشه ناپذیر حد و مرز روشن می کشد.
• اگر دو عرصه هنجاری یاد شده با یکدیگر در تضاد قرار گیرند، آنگاه قوانین مثبت، یعنی قوانین وضع شده بوسیله انسان ها بی اعتبار تلقی می شوند.

• این تقدم قائل شدن به مقدسات در مقابل دنیویات در اعلامیه های رسمی رؤسای جمهور آمریکا با جلال و جبروت تمام برجسته می شوند و با اطمینان خاطر شعار همیشگی بر زبان جاری می شود:
• خدا پشت و پناه آمریکا باد!

• ما اینجا با ایدئولوژی و رفتاری سر و کار پیدا می کنیم که اغلب ـ با تحقیر و تنفر ـ به فوندامنتالیسم اسلامی نسبت داده می شود:
• تنها فرقی که هست، این است که اینجا به جای آیت الله تهران، آیت الله واشنگتن است که خودسرانه فتوا صادر می کند که چه کسی گناهکار و مجرم است و چه کسی هنجارهای دنیوی را زیر پا می نهد.

• حوادث غم انگیزی که امروزه رخ می دهند، مسئله را بمراتب روشنتر نشان می دهند.
• حداقل در یک مورد میان بوش و بن لادن وحدت نظر وجود دارد و آن عبارت است از جنگ خیر بر ضد شر و خدا ـ بنا بر تعریف ـ چاره ای جز طرفداری از خیر ندارد.
• این چیزی جز جنگ مقدس نیست.
• این چیزی جز جهاد نیست.

• بررسی ما نشان می دهد که این موتیو به چه میزانی در سنت سیاسی غرب زنده است.
• اما با توجه به حوادث اخیر بهتر است که چند کلمه در این زمینه گفته شود.
• مسئله اینجا اصلا و ابدا جنگ های صلیبی نیست.
• ما به تاریخ مدرن نظری می افکنیم و با بیکن شروع می کنیم.

فرانسیس بیکن (1561 ـ 1626)
فیلسوف و دولتمرد انگلیسی
مؤسس امپیریسم

• بیکن در انگلستان قرن هفدهم که هنوز لیبرال نیست، ولی به «آزادی انگلیسی» خاص خویش مفتخر است، گفت و گوئی را در زمینه جنگ مقدس (جهاد) بر ضد کفار و اقوام وحشی مطرح می کند که آخر سر کفار و اقوام وحشی به مثابه جانوران وحشی تلقی می شوند و لذا سزاوار شلیک بر جمجمه شان و ریشه کن کردن شان هستند.

آرنولد توینبی (1889 ـ 1975)
مورخ فرهنگ، فیلسوف تاریخ، سیاستمدار انگلیسی
از مبلغان تئوری حرکت دایره وار

• موتیف جنگ مقدس (جهاد) که انجامش به عهده قوم برگزیده گذاشته شده در تاریخ گسترش طلبی استعماری غرب نقش مهمی بازی کرده است.
• ما رشته کلام را در این زمینه به دست آرنولد توینبی ـ سیاستمدار و مورخ بزرگ انگلیس ـ می دهیم:
• «مسیح بریتانیائی اروپانژاد و اروپا زاد که در در آن سوی دریاها به میان اقوام غیر اروپائی نژاد کوچ کرده بود، خود را سرانجام در اسرائیل باز شناخته، به مشیت الهی گردن نهاده و اسباب انجام مشیت الهی گشته و سرزمین مقدس را به تصرف خویش در آورده است.
• مسیح در مسیر خویش به اقوام غیر اروپائی، یعنی به سکنه کنعان نیز برخورده، ولی به آنان التفاتی نکرده و آنها را به دست قوم برگزیده داده تا یا به زیر یوغ کشند و یا از ریشه بر کنند.
• استعمارگران پروتستان انگلیسی زبان نیز در جهان نو با بومیان آمریکای شمالی به همین سان رفتار کرده اند و آنها را بسان گاوان وحشی در سراسر قاره تعقیب و قلع و قمع کرده و از ریشه برانداخته اند.»

• موتیف جنگ مقدس (جهاد) قبل از همه ایالات متحده آمریکا را در مراحل ارتقای خویش به مقام تنها ابر قدرت جهان، گاه در فرم مذهبی آشکار و گه در فرم های لائیک سطحی همراهی کرده است.
• واشینگتن در سال 1898، جنگ خود را بر ضد اسپانیا به این بهانه آغاز کرد که اسپانیا حقوق کوبا را مبنی بر دستیابی به آزادی و استقلال ملی بی رحمانه زیر پا می نهد.
• اسپانیا در جزیره ای «چنین نزدیک به مرزهای کشور ما» به اقداماتی دست می زند که «احساسات اخلاقی ملت ایالات متحده آمریکا» را جریحه دار می سازد و چنین کاری «لکه ننگی بر دامن تمدن مسیحیت است!»

• در این سند خارق العاده با استناد غیرمستقیم به دکترین مونرو وبا اعلام جنگ صلیبی به نام دموکراسی، اخلاق و مذهب تلاش می شود تا کشوری مثل اسپانیا که تا مغز استخوان کاتولیک است، ملحد و منافق قلمداد شود و زمینه برای صدور فتوا جهت حمله ایالات متحده آماده شود و آمریکا بتواند به اجرای نقش ابر قدرت امپریالیستی نایل آید.

• درست 15 سال بعد، ورود ایالات متحده آمریکا به میدان جنگ جهانی اول که عللش منافع مادی بی چون و چرا بوده است، از سوی سردمداران سیاسی آن کشور به عنوان جنگ صلیبی صد در صد مقدس اعلام می شود و از سوی اکثریت مردم نیز چنین احساس می شود.

توماس وودرو ویلسون (1856 ـ 1924)
28 امین رئیس جمهور آمریکا (1913 ـ 1921)
از سیاستمداران حزب دموکرات

• ویلسون با لحنی سرشار از شور و شوق و ایمان اعلام می کند:
• «لحظه موعود فرا رسیده است.
• تقدیر چنین بوده است.
• ما نه به دلیل نقشه و نیت خویش، بلکه به فرمان خدا ست که وارد این جنگ می شویم.
• این خدا ست که ما را به این جنگ سوق می دهد!»
• «وقتی که انسان ها سلاح به دست می گیرند تا انسان های دیگر را آزاد سازند، در نبرد آنان چیزی مقدس وجود دارد.»

• بعضی اوقات آیاتی تلاوت می شوند که در جنگ های صلیبی قرون وسطی تلاوت می شدند:
• «شمشیرها برق خواهند زد.
• آن سان که انگار نور الهی تشعشع می یابد!»

• در هر حال، برای کسی شکی باقی نمی ماند که سربازان آمریکائی به مثابه «صلیبیون» به قصد انجام «یک عمل ماورای طبیعی» به جنگ و کشتار می پردازند.
• با ایدئولوژی مشابهی، بعدها رونالد ریگان جنگ صلیبی ظفرنمون خود را بر ضد «خطه شر» آغاز می کند.
• بنا بر تعریف، جنگی که قوم برگزیده در ان شرکت می ورزد، فقط می تواند جنگ مقدس (جهاد) باشد و بس.
• به زبان جورج بوش، «ملت ما برگزیده خدا ست.
• رسالت الهی ملت ما این است که مدل و سرمشقی برای جهان باشد!»

پایان بخش اول