خود آموز خود اندیشی (۸۶۴)

شین میم شین

باب دوم

در احسان

حکایت بیست . دوم

(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۷۷)

ما به سوی آنچه دانش زمانه مان نموده، می رویم! 

۱

زن بی خرد بر در و بام و کوی

همی کرد فریاد و می گفت، شوی:

مکن روی بر مردم، ای زن، ترش

تو گفتی که زنبور مسکین مکش!

معنی تحت اللفظی:

زن بی خرد را زنبورها زده بودند و گریه و زاری می کرد.

شوهرش گفت:

تقصیر خودت است که مرا از کشتن زنبورها منع کردی.

  

سعدی

در این دو بیت شعر،

 دیالک تیک زن و شوهر

را

 به شکل دیالک تیک نادان و دانا بسط و تعمیم می دهد:

سعدی

مردجماعت را  دانا و زن جماعت را بی خرد قلمداد می کند.

 

بدین طریق، دانائی و نادانی منشاء جنسیتی پیدا می کنند.

 

مرد بطور اوتوماتیک عاقل و زن جاهل تلقی می شود.

 

اسباب بزرگی همه آماده است.

زن از شدت درد ناشی از زهر زنبور فریاد می کشد و مرد او را به سبب جلوگیری از قتل عام زنبوران مورد انتقاد قرار می دهد.

 

سعدی اصولا با انتقاد میانه خوبی ندارد، ولی وقتی صحبت از سگی، زنبوری، ماری، عنکبوتی، راهزنی، زنی در میان باشد،

 خود به منتقدی پر شور مبدل می شود.

 

ادامه دارد.