شین میم شین
نه اندیشه مادرزاد وجود دارد
و
نه اندیشیدن مادرزادی.
اندیشیدن
را
باید مثل هرعلم،
در روندی دشوار فراگرفت.
بوستان
در ستایش پیامبر
برای روشنگری
آلترناتیو و بدیلی وجود ندارد!
بوستان
سبب نظم کتاب
۱
به دل گفتم:
از مصر قند
آورند
بر دوستان
ارمغانی برند.
مرا گر تهی بود از آن قند، دست
سخن های شیرین
تر از قند، هست.
نه قندی، که
مردم به صورت خورند
که ارباب معنی،
به کاغذ برند.
معنی تحت
اللفظی:
البته
نه
قند مادی، بلکه قند معنوی نوشته شده بر روی کاغذ.
سعدی در این بیت شعر،
از
سویی
دیالک تیک فرم و محتوا
را
به شکل دیالک تیک
صورت و معنی بسط و تعمیم می دهد
از
سوی دیگر
جامعه
را
به صورت دیالک تیک توده مادی گرا و اقلیت معنی
گرا
تصور و تصویر می کند.
۲
نه قندی، که
مردم به صورت خورند
که ارباب معنی،
به کاغذ برند.
در این بیت شعر
سعدی
نوعی کم بها
دادن به توده تبیین می یابد.
توده
شباهت غریبی به حیوانات
کسب می کند
که
از فکر و فرهنگ
بیگانه است.
تحقیر توده
اما
با
تجلیل از نخبه
توأم می شود.
آنچه سعدی نمی داند،
این حقیقت امر است
که
اقلیت روشنفکر
(ارباب معنی)
فقط
به برکت زحمت پیگیر و خستگی ناپذیر
توده است
که
می تواند
به کار عمدتا فکری و هنری بپردازد.
به عبارت دیگر
توسعه نیروهای مولده
(علم و فن و وسایل و ابزار تولید و
استخراج مواد معدنی و غیره)
را
بشریت مدیون توده مولد و زحمتکش است.
این بیت شعر سعدی
نشاندهنده طرز تفکر فلسفی منضبط او
ست:
سعدی
در این بیت شعر
به هیچ قیمتی حاضر به صرفنظر از دیالک
تیک صورت و معنی نمی شود.
اگرچه
مفهوم «به صورت خوردن چیزی»
می لنگد و فهمش برای خواننده حتی در
حال حاضر دشوار است.
۳
این بدان معنی است
که
میان سخن و فلسفه
سعدی،
رابطه دیالک تیکی فرم و محتوا بر قرار است:
محتوای فلسفی سعدی در قالب و در
چارچوب شعر و یا نثر عرضه می شود.
کلام بی همانند سعدی،
میدان تاخت و تاز دیالک تیک سخن و حکمت (فلسفه) است.
سعدی نمی تواند از کیفیت فکری
و اسلوبی شگرف خویش غافل باشد:
بر حدیث من و
حسن تو نیفزاید کس
حد همین است،
سخندانی و زیبائی را.
این ارزیابی سعدی
از
سخن خویش
رئالیستی
است
و
کماکان اعتبار دارد.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر