شین میم شین
نه اندیشه مادرزاد وجود دارد
و
نه اندیشیدن مادرزادی.
اندیشیدن
را
باید مثل هرعلم،
در روندی دشوار فراگرفت.
شیخ سعدی
(۱۱۸۴ ـ ۱۲۸۳ و یا ۱۲۹۱)
(دکتر حسین رزمجو: بوستان سعدی، ص ۱۵ ـ ۲۲)
حکایت سوم
۱
نه سگ دامن کاروانی درید
که دهقان نادان، که سگ پرورید.
معنی تحت
اللفظی:
اگر سگی دامن
رهگذری را بدرد،
مقصر
پروردگار سگ
(سگ پرور)
است
و
نه
خود سگ.
هشدار سعدی به پادشاه، از عوامفریبی نیرنگین بی
چون و چرائی سرشار است.
این هشدار سعدی، در نگاه اول انقلابی و چپگرا
جلوه می کند.
ایدئولوگ طبقه حاکمه ـ ظاهرا ـ به طرفداری از مظلومین،
از
رئیس قوه مجریه
(شاه)
بیداری و
دادگری می طلبد.
سعدی
اما
در واقع،
با
یک تیر
چند نشان مختلف
می زند:
نشان اول
سعدی
معضلات
اجتماعی
را
به
گردن «گرگ»
(عمال دولتی، دشمنان داخلی و خارجی، راهزنان و
غیره)
می
اندازد.
در
جامعه ـ فلسفه سعدی،
اگر گرگ
ستمگر نباشد،
گله و جامعه در نهایت رفاه و سعادت زندگی خواهند
کرد.
گرگ مورد نظر سعدی از عمال دولتی تشکیل می یابد،
که خود سلسله مراتبی
را تشکیل می دهند:
از کدخدا شروع می شود و به ژاندارم و غلامان مسلح
و سپاه و مباشر و سرهنگ و وزیر و ملازم و غیره می رسد.
سؤال
سعدی
بدین طریق
به
مسئله،
هیئت سوبژکتیو
می بخشد،
یعنی
دیالک تیک ف و اجتماعی
را
پاره می
کند،
جنبه ف مسئله
را
عمده و برجسته می کند
و
بر
جنبه اجتماعی آن
سرپوش می نهد
و
بدین
طریق
نظام الف فئودالی
را
از
زیر ضربه انتقاد
بیرون می برد
و
تبرئه می کند.
جواب
سعدی
بدین طریق
به
مسئله،
هیئت سوبژکتیو
می بخشد،
یعنی
دیالک تیک فردی و اجتماعی
را
پاره می
کند،
جنبه
فردی مسئله
را
عمده و برجسته می کند
و
بر
جنبه اجتماعی آن
سرپوش می نهد
و
بدین
طریق
نظام اجتماعی فئودالی
را
از
زیر ضربه انتقاد
بیرون می برد
و
تبرئه می کند.
۲
نه سگ دامن کاروانی درید
که دهقان نادان، که سگ پرورید.
اگر
گرگ
کذائی
بر
توده خلق
(رعایا، بنده ها، اصناف، تجار و صنعتگران شهری)
ستم روا می دارد
و
حاصل کار و زحمت آنان
را
به
زور شلاق
و سرنیزه و چماق و زجر و اعدام تصاحب می کند، در
عین حال
به
اجرای وظیفه محوله از سوی دربار و طبقه حاکمه
می پردازد
و
نمی تواند نپردازد.
ثروتی هم که گرگ گرد می آورد،
در
وهله اول و عمدتا برای خزینه طبقه حاکمه و دربار
است،
نه
برای خود
او،
چرا که بر طبق رهنمود سعدی،
ناظری بر او نظارت دارد و مو به مو
گزارش می دهد.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر