مشاهده (نظارت، رؤیت) (۳)

پروفسور دکتر گونتر کروبر

برگردان

شین میم شین 

 

۲۸

·      در مشاهده بیواسطه می توان بطور بیواسطه بااعضای حسی بدون کمک گرفتن از سیستم های مادی دیگر، مثلا وسایل کمکی فنی از قبیل تلسکوپ و غیره به ادراک مشخصات اوبژکت (چیز، موضوع) مورد مشاهده نایل آمد.

۲۹

·      مشاهده با واسطه اما به کمک ابزار و آلاتی که میان مشاهده گر و اوبژکت مورد مشاهده قرار داده می شوند و نقش تقویت کننده اعضای حسی طبیعی را ایفا می کنند، صورت می گیرد.

۳۰

·      هرکدام از ابزار و آلات مورد استفاده برای مشاهده،  سیستمی از تأملات تئوریکی را پیش شرط خود دارد.

۳۱

·      از این رو مشاهده با واسطه به مراتب، بیشتر از مشاهده بیواسطه وحدتی از دو گشتاور حسی و عقلی شناخت است.

·      مراجعه کنید به دیالک تیک حسی و عقلی

۳۲

·      علاوه بر مشاهده بیواسطه و مشاهده با واسطه باید میان مشاهده مستقیم و غیرمستقیم نیز تفاوت قائل شد.

۳۳

·      در مشاهده مستقیم ادراک مشخصات مورد نظر اوبژکت مورد مشاهده می تواند مستقیما جامه عمل پوشد.

۳۴

·      مشاهده مستقیم می تواند با واسطه (به واسطه ابزار و آلات) و یا بیواسطه صورت گیرد.

۳۵

·      مشاهده غیرمستقیم اما برعکس، با استفاده از سیستم های مادی دیگر، ابزار و آلات و غیره انجام می یابد.

۳۶

·      مشاهده غیرمستقیم وقتی مورد استفاده قرار می گیرد که مشخصات اوبژکت مورد مشاهده، بطور با واسطه و یا بطور بیواسطه، برای اعضای حسی مستقیما دسترس پذیر نباشند.

۳۷

·      مشاهده غیرمستقیم مبتنی است بر شناخت پیوندهای قانونمند میان مشخصات اوبژکت مورد مشاهده و تغییرات سیستم مادی، ابزار و آلات و غیره که برای مشاهده مستقیم دسترس پذیر است.

۳۸

·      از چند و چون سیستم قابل مشاهده مستقیم می توان به چند و چون مشخصات اوبژکت مورد مشاهده پی برد.

·      مثلا با مشاهده خطوط معینی در طیف نور آفتاب می توان به وجود عناصر شیمیائی معینی در خورشید پی برد.

۳۹

·      با توسعه علوم و با نفوذ شناخت در عرصه های کیهانی و ذره ای که خارج از دسترس مستقیم اعضای حسی قرار دارند، اهمیت مشاهده غیرمستقیم افزایش یافته است.

۴۰

·      روند مشاهده مستقیم، به واسطه دستگاه ها و مشاهده غیرمستقیم وابسته به تغییر چندباره کدگذاری اطلاعات حاصله بوسیله حواس و یا بوسیله دستگاه های مشاهده گردیده است.

۴۱

·      در مشاهده غیرمستقیم حلاجی اطلاعاتی که بکمک دستگاه های مشاهده کسب شده اند، نقش بزرگ بی سابقه ای بازی می کند.

۴۲

·      علاوه بر این، اینجا مسئله تفسیر اطلاعات اهمیت کسب می کند.

۴۳

·      برای تفسیر درست داده های (داتاهای) مشاهده (مثلا حرکت عقربه دستگاه اندازه گیری، منحنی رسم شده بوسیله اوس سیلوگراف و غیره) مشاهده گر باید به معارف تئوریکی و تجارب عملی لازم، مجهز باشد.

۴۴

·      افراد عادی می توانند همین مشاهدات را انجام دهند، ولی قادر به تفسیر درست آنها نخواهند بود.

۴۵

·      بنابرین، ارزش و اعتبار مشاهده غیرمستقیم به توانائی سوبژکت وابسته است که به نوبه خود محصول توسعه تاریخی ـ اجتماعی و فردی او ست.

·      به عبارت دیگر، ارزش و اعتبار مشاهده غیرمستقیم بوسیله سطح توسعه تمام ـ اجتماعی و فردی معارف و تجارب مشاهده گر مشروط می شود.

۴۶

·      در حالیکه در مشاهده بی واسطه، اوبژکت مورد مشاهده تحت هیچ تأثیری از سوی مشاهده گر قرار ندارد، مشاهده مستقیم، مشاهده با واسطه و همچنین مشاهده غیرمستقیم می توانند با تغییراتی در اوبژکت مورد مشاهده همراه باشند.

·      مثلا زمانی که انرژی لازم برای ادراک اوبژکت به اندازه انرژی خود اوبژکت باشد.

۴۷

·      این وضع در فیزیک مدرن همواره بهانه ای برای سخن گفتن از کنترل ناپذیری اصولی شده است که گویا از مختل کردن اوبژکت مورد مشاهده بوسیله دستگاه مشاهده ناشی می شود.

۴۸

·      در این گونه موارد در بی خبری از رابطه دیالک تیکی سوبژکت و اوبژکت، ازعدم عینیت رخدادها  درعرصه فیزیک کوانتومی سخن گفته می شود و از مشاهده ناپذیری اصولی این رخدادها.

       مراجعه کنید به مشاهده پذیری

ادامه دارد.