فرهنگ مفاهیم فلسفی (الف) آنتی نوم (۲)

 

پروفسور دکتر گئورگ کلاوس

برگردان

شین میم شین

 

آنتی نوم های چهارگانه کانت

 

ایمانوئل کانت

(۱۷۲۴ـ ۱۸۰۴)

 

·    آنتی نوم های چهارگانه که کانت در کتاب «نقد خرد محض» فرمولبندی کرده، از اهمیت تاریخی ـ فلسفی چشمگیری برخوردارند :

 

آنتی نوم اول

 

·    «تز:

·    جهان را به لحاظ زمانی آغازی است و به لحاظ مکانی حد و مرزی.

 

·    آنتی تز:

·    جهان را نه آغازی است و نه به لحاظ مکانی حد و مرزی.

·    جهان به لحاظ زمانی بی آغاز و انجام و به لحاظ مکانی بی پایان است.»

 

آنتی نوم دوم

 

·    «تز:

·    هر جوهر مرکب در جهان از اجزای ساده تشکیل یافته است و در همه جا جز اجزای ساده و یا ترکیبی از آنها چیزی نیست.

 

·    آنتی تز:

·    هیچ چیز مرکب در جهان از اجزای ساده تشکیل نیافته است و در هیچ کجا هیچ چیز ساده وجود ندارد.»

 

آنتی نوم سوم

·    «تز:

·     بنا بر قوانین طبیعی، علیت تنها قانونی نیست که بتوان از آن پدیده های جهان ـ به طور کلی ـ را استخراج کرد.

·    علیت دیگری به وسیله اختیار (آزادی) نیز برای توضیح پدیده های جهان ضروری است.

 

·    آنتی تز:

·    اختیاری در کار نیست.

·    همه چیز تنها بنا بر قوانین طبیعی صورت می گیرد.»

 

آنتی نوم چهارم

·    «تز:

·    به جهان چیزی تعلق دارد که یا جزئی از آن است و یا علت آن است و به طور کلی ماهیتی ضرور (جبری) است.

 

·    آنتی تز:

·    نه در جهان و نه در خارج از جهان ـ به طور کلی ـ ماهیتی ضرور (جبری) ـ به مثابه علت آن ـ وجود ندارد.»

 

۱

 

·     آنتی نوم اول کانت بنا بر نگرش مبتنی بر تئوری نسبیت راجع به مکان و زمان بی پایه است.

 

۲

·    آنتی نوم های دوم و سوم و چهارم کانت  ـ همان طور که هگل اشاه می کند ـ اساسا از تحلیل معیوب و ناقص تضادهای دیالک تیکی ناشی می شوند.

 

ادامه دارد.