دین و یا مذهب به مثابه اوتوپی (5)

دکتر ورنر سپمن

دفاتر مارکسیستی نوامبر 2010

برگردان شین میم شین   

2

بخش دوم

 ادامه

1

·        مارکس نخست از دین و یا مذهب به عنوان جهان آگاهی وارونه  با فونکسیون روزمره سخن می گوید:

·        «دین و یا مذهب تئوری عام این جهان انسانی است.

·        دین و یا مذهب جمعبندی دایرة المعارفی این جهان انسانی است.»

2

·        این رابطه دنیوی خاص مذهب، اما بنظر مارکس، حاوی «تکمیل سرور آمیز این جهان انسانی است.»

3

·        مارکس در این حقیقت امر، برای دین و یا مذهب نه فقط فونکسیون  «اعتراض بر ضد ذلت واقعی» قائل می شود، بلکه علاوه بر آن، آن را بیانگر «قوت قلبی جهان بی قلب» و «روح شرایط بی روح» تلقی می کند.

4

·        دین و یا مذهب ببرکت همین توانائی اش، «آه موجود ستمدیده و مظلوم» می گردد.

5

·        هدف مارکس در وهله اول، بی تردید عبارت است از افشای دین و یا مذهب بمثابه وسیله حاکمیت:

·        به همین دلیل مارکس، از انتقاد از آسمان به سوی انتقاد از مناسبات زمینی سمتگیری می کند.

6

·        دو مرحله بنیادی انتقاد مارکس از دین و یا مذهب از این قرارند.

7

·        در این دو مرحله انتقاد مارکس از دین و یا مذهب، انتقاد از ایدئولوژی به انتقاد از حاکمیت پیوند داده می شود.

8

·        اما بر اساس این مسئله این سؤال پیش می آید که چرا انسان ها این ساخت ایدئولوژیکی را بازتولید می کنند؟

9

·        مارکس بنابرین، واکنش مذهبی را نه فقط به مثابه اطاعت و تسلیم، بلکه علاوه بر آن، بمثابه فرم مخدوش و از خودبیگانه ی مناسبت جهانی فعال، تلقی می کند که حاوی نیروی منفجره ذاتی است.

10

·        هر دو طرف تلقی مارکس وحدت دیالک تیکی با هم تشکیل می دهند.

·        یکی بدون دیگری میسر نمی شود:

·        بیان حال خویش را نمی توان از اطاعت و تسلیم جدا ساخت و لذا برخورد سوبژکت ـ تئوریکی به شعور مذهبی را نمی توان از انتقاد از حاکمیت جدا کرد.

ادامه دارد.