خرد ـ انسان ـ تاریخ (۱۴۱)

·

 

پروفسور دکتر مانفرد بور

برگردان

شین میم شین

فصل هفتم

اعلام فلسفی استقلال انسان

توسط ایمانوئل کانت

فصل هفتم

بخش اول

قسمت ۸

 

۸۴

·     کانت بالاخره در «آنتروپولوژی از نقطه نظر پراگماتیکی» به تبیین اندیشه زیر مبادرت می ورزد:

·     «اورانگوتان و یا شمپانزه ارگانی را که برای راه رفتن به خدمت می گرفت، ، برای حس کردن اشیاء و برای سخن گفتن به خدمت می گیرد.

·     یعنی آن را به عضو انسانی مبدل می سازد.

·     عضوی که حاوی درونی ترین جزء ارگان، برای استفاده از فهم است و با فرهنگ جامعتی، به تدریج توسعه می یابد.»

·     (کانت، «مجموعه آثار»، جلد ۵، ص ۵۳۷)

۸۵

·     اسنادی از آثار کانت که حاوی موضعگیری مثبت نسبت به مسئله توسعه (تکامل) در جهان ارگانیکی اند، می توانند به وفور تکثیر شوند.

۸۶

·     اما به همین سان هم می توان مواضعی را نشان داد که اندیشه تکاملی شان برای جهان ارگانیکی محال است.

۸۷

·     در اثر کانت، تحت عنوان «نقد قوه قضاوت» نیز برای موضع اساسی او، جمله شاخص زیر یافت می شود:

·     «برای آدمیان حتی اعلام چنین نظری و یا امید به چنین نظری که باب میل نیوتون باشد، مثلا ایجاد ساقه گیاهی بنا بر قوانین طبیعی بدون در بین بودن نیت، غیرقابل درک خواهد بود:

·     اما با این نگرش آدمیان باید به طور کلی به مخالفت برخاست.»

·     (کانت، «مجموعه آثار»، جلد ۵، ص ۵۱۶)

۸۸

·     این موضعگیری کانت از دو نظر خودویژه او ست:

الف

·     اولا اشاره به نیوتون که برای کانت در تمام طول حیاتش، سرمشق کلاسیکی در سختگیری علمیت بوده است.

ب

·     ثانیا به این دلیل که در این موضعگیری کانت، محبوس بودن او در طرز تفکر علوم طبیعی مته متیکی با تمامت وضوح نمودار می گردد.

ادامه دارد