پروفسور دکتر مانفرد بور
برگردان
شین میم شین
فصل هفتم
اعلام فلسفی استقلال انسان
توسط ایمانوئل کانت
فصل هفتم
بخش اول
فلسفه تئوریکی:
تأکید بر نقش اکتیو سوبژکت در روند شناخت
قسمت اول
۱۸
· متد ترانسندنتال کانت، البته به هر نوعی از
شناخت، یعنی به شناخت به طور کلی نمی پردازد.
۱۹
· بلکه فقط به نوعی از شناخت می پردازد که به طرز
اپریوری (ماورای تجربی) امکان پذیر باید باشد.
۲۰
· کانت تحت عنوان شناخت اپریوریکی، شناختی را در
مد نظر دارد که مستقل از هر تجربه ای باشد و توسط خرد کسب شده باشد.
۲۱
· برای کانت، اما هر شناخت واقعی، اپریوریکی است.
۲۲
· شناخت اپریوریکی، شناختی است که به طور بی غل و
غش، فقط از فرم های مشاهده (مکان و زمان)، از فرم های فهم (مقولات) و از مفاهیم
عقلی (ایده ها) کسب شده باشد.
۲۳
· شناخت اپریوریکی از تجربه نشئت نمی گیرد.
· اما شناخت تجربی را امکان پذیر می سازد.
· چگونه؟
· از این طریق که شناخت اپریوریکی به شناخت تجربی
خصلت ضرور (ضد تصادفی) و معتبرالعامی اعطا می کند.
۲۴
· شناخت اپریوریکی به لحاظ خلوص و منطقی، پیشقدم
بر هر تجربه ای می رود.
· قبل از هر تجربه ای قرار دارد و هر تجربه واقعی
را یعنی هر تجربه علمی را امکان پذیر می سازد.
۲۵
· شناخت اپریوریکی اما به لحاظ زمانی ـ
پسیکولوژیکی پسقدم بر تجربه است.
· دنباله رو تجربه است.
۲۶
· کانت منکر آن نیست که هر شناختی با تجربه سربرمی
دارد و توسط حواس وساطت می شود.
۲۷
· کانت، تزی را توسعه می دهد که بنا بر آن، با هر
شناختی باید با گشتاوری منطقی و یا با گشتاوری ترانسندنتال ـ اپریوریکی همراه
باشد:
· فرمال ها در فرم فرم های مشاهدتی محض (مکان و
زمان) و مفاهیم فهم محض (مقولات)، مواد (موضوع) شناخت عرضه شده با تجربه را به
شناخت واقعی، علمی، یعنی ضرور (نه، تصادفی) و معتبرالعام (یعنی نه فقط معتبر در
مورد منفردی) تبدیل می کند.
۲۸
· شناخت اپریوری به «یقین بی چون و چرا منجر می
شود.
· یعنی ضرورت (ضد تصادف) مطلق را با خود دارد»
· یعنی مبتنی بر «هیچ دلیل تجربی نیست.»
· یعنی «فراورده بی غل و غش خرد است.
· علاوه بر این، اما ترکیبی بی چون و چرا ست.»
· وسعت بخشنده به شناخت است.
· (کانت، «آثار»، جلد ۳، ص ۱۴۲)
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر