سیری در شعری از مهدی اخوان ثالث (86)

 

مهدی اخوان ثالث

(1307 ـ 1369)

روی جاده نمناک

از این اوستا

(1344)

ادامه

ویرایش و تحلیل از

ربابه نون

سیه روزی خزیده در حصاری سرخ؟

اسیری از عبث بیزار و سیر از عمر

به تلخی باخته دار و ندار زندگی را در قماری سرخ؟

و شاید هم درختی ریخته هر روز همچون سایه در زیرش

هزاران قطره خون بر خاک روی جاده های نمناک؟

·        معنی تحت اللفظی:

·        آیا صادق هدایت در جاده نمناک مرگ چیزهای زیر را می دیده است:

·        بدبختی را که در حصار سرخی خزیده است؟

·        اسیری را که بیزار از پوچی و سیر از زندگی بوده و دار و ندار حیاتش را در قمار سرخی باخته است؟

·        درختی را که هزاران قطره خون بسان سایه در زیرش ریخته است؟

·        اخوان در این بند شعر، بقیه چیزهائی را که صادق هدایت در جاده نمناک مرگ احتمالا دیده برمی شمارد:  

1

سیه روزی خزیده در حصاری سرخ؟

·        اخوان در این جمله به کاراکتر مفلوکی در یکی دیگر از داستان های کوتاه صادق هدایت تحت عنوان زیر اشاره می کند:

داستان کوتاه «تاریکخانه»

·        کاراکتری که شباهت غریبی به خود صادق هدایت دارد.  

2

اسیری از عبث بیزار و سیر از عمر

به تلخی باخته دار و ندار زندگی را در قماری سرخ؟

·        اخوان در این جمله به کاراکتر دیگری در یکی دیگر از داستان های کوتاه صادق هدایت تحت عنوان زیر اشاره می کند:

داستان کوتاه  « اسیر فرانسوی»

·        کاراکتری که پنج مشخصه اصلی زیر را  دارد:

 الف 

اسیری

·        او اسیر است.

ب

·        فرانسوی است.

 

پ

اسیری از عبث بیزار  

·        فردی است که بسان خود صادق هدایت به نیهلیسم رسیده است.

·        به پوچی زندگی و نفرت از پوچی رسیده است.

ت

سیر از عمر

·        فرد نیهلیست شباهت غریبی به خود صادق هدایت دارد.

·        بسان صادق هدایت از زندگی سیر است و راه نجات را در انتحار می داند.

ث

به تلخی باخته دار و ندار زندگی را در قماری سرخ؟

·        فرد نیهلیست اسیر و فرانسوی، قمارباز است و دار و ندار زندگی اش را در قمار سرخی باخته است.

·        مثلا خودکشی کرده است.

·        شاید صادق هدایت این داستان کوتاهش را تحت تأثیر دیوانه دیگری به نام فئودور داستایفسکی نوشته است.

·        برای داستایوفسکی لذتی بالاتر از باخت در قمار وجود ندارد.

·        بدبختی بشریت این است که برای اینهمه دیوانه، به اندازه کافی دیوانه خانه ندارد.

·        می توان گفت که در داستان های صادق هدایت ایده ئولوژی نیهلیستی خود او تئوریزهف استه تیزه و تبلیغ می شود.

3

و شاید هم درختی ریخته هر روز همچون سایه در زیرش

هزاران قطره خون بر خاک روی جاده های نمناک؟

·        صادق هدایت شاید در جاده نمناک مرگ، درختی را می دیده است که از برگ برگش خون می چکد.

·        اخوان اینجا به داستان کوتاه «سه قطره خون» صادق هدایت اشاره دارد.

·        زباله های صادق هدایت یا باید هر چه زودتر تحلیل و سم زدائی شوند و یا باید به سطل آشغال انداخته شوند.

ادامه دارد.