پروفسور دکتر
هورست هولتسر
فصل هشتم
علوم اجتماعی
/ جامعه شناسی
برگردان شین
میم شین
بخش هفتم
توسعه جامعه
شناسی بورژوائی
در کشورهای
مختلف سرمایه داری:
قسمت
چهارم
جامعه
شناسی در المان
پیشکش به
کاظم انصاری
12
·
فردیناند تونیس در اثرش تحت عنوان «مقدمه
ای بر جامعه شناسی» (1931) می گوشد تا تصورات رایج در همبود و جامعه را توسعه دهد و
متمایز سازد.
·
او اما بلحاظ محتوا در همان تصورات
درجا می زند و گامی فراتر نمی دهد.
13
·
فردیناند تونیس بویژه به نکات زیر
می چسبد:
الف
·
فردیناند تونیس در دورنمای ایدئالیستی
و فلسفه حیاتی درجا می زند که فون اشتاین و شفله توسعه داده اند.
·
تنها کاری که فردیناند تونیس در
این زمینه انجام می دهد، نسبت دادن آن به اراده ایندیویدوئالیزه (فردی) گشته است.
ب
·
فردیناند تونیس ـ بر خلاف فون
اشتاین و شفله ـ چالش با کیفیت تاریخی ـ مشخص جامعه بورژوائی را وظیفه اصلی جامعه
شناسی نمی داند.
پ
·
وظیفه اصلی جامعه شناسی بنظر فردیناند
تونیس عبارت است از کشف فرم های «توخالی» ناخودویژه ـ اجتماعی سوسیال.
·
فردیناند تونیس این فرم های توخالی
را ظرف ترانسندنتالی تصور می کند که جامعه مشخص در درون آن ریخته می شود و پس از
ریخته شدن در آن، قالب خاصی کسب می کند.
·
(مثل ریختن گل در قالب خشت زنی و تشکیل خشت.
مترجم)
ت
·
فردیناند تونیس فرم های «همبود» (اجتماع)
و «جامعه» را مقولات مرکزی جا می زند و بطرز تناقض آمیزی «تعریف» می کند.
14
·
جامعه شناسی فردیناند تونیس ظاهرا
با وضعیت جناحی از بورژوازی آلمان مطابقت دارد که واپسگرا، درونگرا و وحشت زده از
واقعیت جامعه و جهان است.
15
·
جناحی از بورژوازی آلمان که از
اواخر قرن 19 در گردباد مونوپولیزاسیون (انحصاری گشتن) خروشان سرمایه بزرگ، فرو می رود و نمی تواند با
مطالبات پیشبرد سیاسی سرمایه داری گسترش یابنده همراهی کند.
·
اگر جامعه شناسی فردیناند تونیس را
با آثار ماکس وبر مورد مقایسه قرار دهیم، این مسئله بهتر معلوم می شود.
16
·
اما علیرغم این ارزیابی انتقادی از
جامعه شناسی فردیناند تونیس، هرگز نباید فراموش کرد که او به مثابه آنتی فاشیستی
بی چون و چرا گام به عرصه سیاسی آلمان می نهد:
الف
·
فردیناند تونیس در اواخر سال 1932،
اندکی قبل از «تشکیل دولت» دیکتاتوری فاشیستی، علنا وارد حزب سوسیال ـ دموکرات
آلمان می شود.
ب
·
فردیناند تونیس در سال 1933 در
اعتراض به ترور فاشیستی، از سمت رئیس انجمن جامعه شناسی آلمان که خود یکی از
مؤسسین آن بوده، استعفا می دهد.
·
(کون، «پوزیتیویسم در جامعه شناسی»، ص 121)
17
·
فردیناند تونیس با علاقه وافرش به
مقولات عام و سوسیال، بطور کلی که آنها را بطرز نامشخص و غیر تاریخی درک می کند،
راه را برای جامعه شناسی «تحلیلی» و «فرمال» آماده می سازد.
18
·
تشکیل و توسعه این جامعه شناسی
«تحلیلی» و «فرمال» را افراد زیر به عهده می گیرند:
الف
گئورگ سیمل (1858 ـ 1918)
از فلاسفه بورژوائی واپسین
فیلسوف، جامعه شناس آلمانی
از فلاسفه فلسفه حیات، نئوکانتیانیسم
موضوع پژوهش:
فلسفه فرهنگ
جامعه تضاد
·
گئورگ سیمل
ب
لئوپولد فون ویزه و کایزروالداو (1876 ـ 1969)
جامعه شناس
اقتصاد دان
استاد دانشگاه المانی
·
لئوپولد فون ویزه و
کایزروالداو
19
·
گئورگ سیمل مؤلف «راجع به تمییز
سوسیال» (1890) و «جامعه شناسی» (1908)
تمام تلاش خود را به «فرم های اجتماعی گشتن» مبذول می دارد و خیال می کند که می
تواند رابطه فرم ها را با «محتوای جامعه» قطع کند.
·
ما اینجا فقط به برنامه سیمل اشاره
می کنیم.
·
به مقالات مبتنی بر فلسفه اجتماعی سیمل
اما نباید کم بها داد.
20
·
این فرم های اجتماعی گشتن، بنظر
گئورگ سیمل، از تأثیر متقابل افراد نشئت می گیرند.
·
تأثیر متقابل نیز از غرایز و اهداف
نشئت می گیرند.
·
غرایز و اهداف نیز هادی عمل افراد
اند.
21
·
غرایز و اهداف بنظر گئورگ سیمل در
تشکیل تأثیر متقابل میان افراد، نقش تعیین کننده بازی می کنند و امکانات لازم برای
تشکیل فرم های اجتماعی گشتن را فراهم می آورند.
·
بنظر او، غرایز و اهداف گشتاور های
(ممان های) ماقبل اجتماعی هستی «تک تک افراد» اند.
18
·
گئورگ سیمل می نویسد:
1
·
«بنظر من جامعه آنجا تشکیل می شود که افراد
بیشماری در تأثیر متقابل با یکدیگر قرار گیرند:
الف
·
باعث و بانی این تأثیرات متقابل،
همیشه و همه جا، غرایز معینی اند.
ب
·
این تاثیرات متقابل به دلیل نیل به
اهداف معینی صورت می گیرند.
2
·
غرایز اروتیکی، مذهبی و یا مؤانست
صرف، اهداف مربوط به حمله و دفاع، اهداف مربوط به کار و حرفه و در آمد، اهداف
مربوط به مساعدت و تعلیم و غیره سبب می شوند که انسان وارد همبائی با همنوع، حمایت
از همنوع، همکاری و یا خصومت با همنوع شود و در رابطه متقابل با دیگران قرار گیرد.
·
این تأثیرات متقابل بدان معنی اند
که میان حاملین آن غرایز و اهداف، وحدتی تشکیل می شود.
·
یعنی «جامعه» ای تشکیل می شود.»
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر