پروفسور دکتر
هورست هولتسر
فصل هشتم
علوم اجتماعی
/ جامعه شناسی
برگردان شین
میم شین
بخش هفتم
توسعه جامعه
شناسی بورژوائی
در کشورهای
مختلف سرمایه داری:
قسمت
چهارم
جامعه
شناسی در المان
پیشکش به
کاظم انصاری
البرت شفله (1831
ـ 1903)
جامعه شناس
عالم اقتصاد
عمومی
مؤلف
آلمانی
7
·
وقوف به این مسئله دشوار نیست که
در پشت سر تصورات البرت شفله چه پنهان شده است.
·
در سخنان البرت شفله که از اثر او
تحت عنوان «عمارت و حیات جسم اجتماعی» (1875) نقل شد، دو نکته زیر در مد نظر او
قرار دارند:
الف
اوتو فون بیسمارک (1815 ـ 1898)
رئیس جمهور پروس
صدراعظم رایش آلمان
·
در لفافه این تصورات سرشته به شور
و شوق البرت شفله اولا «تضمین جامعه بورژوائی آلمان توسط دولت بیسمارک و ژنرال های
پروس» تبیین می یابد.
ب
·
در تصورات فوق الذکر البرت شفله
ثانیا رؤیای بورژوازی آلمان در زمینه در رفتن از استبداد پروس تبیین می یابد که به
مثابه مدافع سرسخت و خشن امتیازات فئودالی قد کشیده است.
·
البرت شفله ژنرال های (میلیتر،
قوای نظامی) پروس را به مثابه ارغنون بورژوا
پسند عالی ترین ایده اخلاقی و بخشنده ی نیروی خلاق به «جامعه» جا می زند.
فردیناند تونیس (1855 ـ 1936)
جامعه شناس، اقتصاد دان طبیعی، فیلسوف آلمانی
مؤلف آثار بیشمار:
همبود و جامعه
بلحاظ معرفتی ـ نظری طرفدار وحدت همه علوم بود
·
فردیناند تونیس نیز تزی را مطرح می
سازد که بنا بر آن، «سوسیال» محصول «اراده» است.
·
البته اراده ای که از نوع ترانس سوبژکتیو
(ماورای سوبژکت) نیست.
·
یعنی در پیوند با ایده اخلاقیت و
اصل روحی فراگیر نیست.
·
بلکه گشتاوری (ممانی) از حیات فردی
انسانی است.
1
·
فردیناند تونیس در آثار خود تحت
عناوین «همبود (اجتماع) و جامعه» (1887) و
«بررسی ها و انتقادات سوسیولوژیکی» (1925 ـ 1929) فرضیه زیر را سرهم بندی می کند:
·
این اراده، که به مثابه فاکتور مقدم
بر تاریخیت انسانی عام و تاریخیت مشخص است، تعیین کننده «فرم های جامعه» است.
2
·
«اراده های انسانی از چندین نظر در رابطه با
یکدیگر قرار دارند.
·
هر کدام از این روابط، تأثیر متقابلی
است:
·
اراده ای تأثیر می گذارد و اراده دیگر
تأثیر برمی دارد.
3
·
این تاثیرات اما چنان ساخته شده اند
که یا به حفظ اراده دیگر ویا اندام دیگر تمایل دارند و یا به تخریب اراده دیگر و
یا اندام دیگر.
·
یا مؤید اند و یا نافی.
·
یا آری گو هستند و یا نه گو
·
یا تأیید می کنند و یا تکذیب.
4
·
توجه این تئوری (جامعه شناسی) معطوف
بر مناسبات تأیید متقابل، یعنی فقط موضوعات بررسی خواهد بود.
·
هر کدام از این مناسبات وحدت در
کثرت و یا کثرت در وحدت را نمودار می سازد.
·
هر کدام از این مناسبات از مطالبات،
تسهیلات و خدمات تشکیل می یابد که به یکدیگر تبدیل می شوند و بیانگر اراده ها و
نیروی اراده ها هستند.
5
·
گروهی که با این مناسبات مثبت
تشکیل می شود، به مثابه موجود (وه زن) و
یا چیز تلقی می شود که بر داخل و خارج تأثیر یکپارچه می گذارد.
·
ما این را رابطه می نامیم.
·
خود مناسبات و ضمنا رابطه یا به
مثابه حیات رئال و یا ارگانیک تلقی می شود که موجودیت همبود (وه زن اجتماع) است و
یا به مثابه چیز ایدئال و مکانیکی تلقی می شود که مفهوم جامعه است.
6
·
همزیستی مأنوس، عادی و دیر آشنا را
حیات در همبود (اجتماع) می نامیم و عامه مردم و جهان را جامعه. »
·
(فردیناند توینس، «همبود و جامعه»، 1928، ص 3)
7
·
فرم های اجتماعی مطروحه توسط فردیناند
تونیس، یعنی «همبود» و «جامعه»، در اینجا به مثابه دو فرم از اراده قلمداد می شوند:
الف
·
«همبود آن چیزی است که مبتنی بر اراده (ویله)
جمعی موجودیت (وه زن) باشد.
ب
·
جامعه چیزی است که ناشی از اراده جمعی
تجرید یافته از واقعیت (کور ویله) باشد.»
·
(فون ویزه، «جامعه شناسی»، ص 128، ارون، «جامعه
شناسی معاصر آلمان»، 1953، ص 16)
8
·
منظور فردیناند تونیس از موجودیت (وه
زن) و اراده جمعی تجرید یافته از واقعیت (کور
ویله) را می توان در پاراگراف های 1 تا 3 اثر
یاد شده از او مشاهه کرد که هستنه ایدئالیستی ـ وولونتاریستی اصلی همبود و جامعه را
نمودار می سازد.
·
(تونیس، «همبود و جامعه»، ص 85)
9
·
بنظر فردیناند تونیس، همبود و جامعه
از سوئی اراده موجودیت (وه زن ویله) و اراده تجرید دسته جمعی یافته از واقعیت (کور
ویله) اند و از سوی دیگر مقولات تعیین کننده و اصلی سوسیال و تشکیل سوسیال هستند.
10
·
فردیناند تونیس آنها را مقولات
انتزاعی، مقولات مستقل از زمان و مکان مشخص، مقولات ماورای تجربی (ترانسندنتال) می
نامد که در آنها مناسبات تاریخی ـ اجتماعی شکوفا می شوند.
11
·
فردیناند تونیس توضیح سیستماتیک (منظم)
این مقولات را وظیفه ی «محض» و عام جامعه شناسی می داند.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر