سیری در شعری از مهدی اخوان ثالث (54)

مرد و مرکب

از این اوستا

(1344)

ویرایش و تحلیل از

ربابه نون

ناورد

یعنی نبرد

خانه زاد

یعنی اصیل

سلیح

یعنی ساز و برگ نبرد

·        گفت راوی:

·        «راه از آیند و روند آسود

·        گردها خوابید

·        روز رفت و شب فراز آمد

·        گوهرِ آجین کبودِ پیر باز آمد
 

·        چون گذشت از شب دو کوته پاس

·        بانگ طبل پاسداران رفت تا هر سو

·        که شما خواب اید، ما بیدار

·        خرم و آسوده تان، خفتار»

·        بشنو اما ز آن دلیر شیرگیر پهنه ی ناورد

·        گرد گردان، گرد

·        مرد مردان، مرد،

·        که به خود جنبید و گرد از شانه ها افشاند

·        چشم بردراند و طرف سبلستان جنباند

·        و به سوی خلوت خاموش غرش کرد، غضبان گفت:

·        «های

·        خانه زادان، چاکران خاص،

·        طرفه خرجین گهربفت سلیحم را فراز آرید»

ثقبه زار

جر وا جر و چاک چاک

مزیح

مزاح

·         گفت راوی:

·        «خلوت آرام، خامش بود

·        می نجبنید آب از آب، آن سان که برگ از برگ، هیچ از هیچ

·        خویشتن برخاست

·        ثقبه زار، ‌آن پاره انبان مزیحش را فراز آورد

·        پاره انبانی که پنداری

·        هر چه در آن بوده بود، افتاده بود و باز می افتاد

·        فخ و فوخ و تق و توقی کرد

·        در خیالش گفت:

·        "دیگر مرد."»

مهتر

کلانتر

کسی که در اصطبل به تیمار اسب ها اشتغال دارد.

·        سر غرق شد در آهن و پولاد

·        باز بر خاموشی خلوت، خروش آورد:

·        «های

·        شیرِ بچه مهتر، پولادچنگِ آهنین ناخن

·         رخش را زین کن!»

·        باز هیچ از هیچ و برگ از برگ هم ز آن سان که آب از آب

·        بار دیگر خویشتن برخاست

·        تکه ـ تکه، تخته ای مومی به هم پیوست

·        در خیالش گفت:

·        «دیگر مرد»

خندستان

یعنی مجلس تمسخر

 

·        «رخش رویین بر نشست و رفت سوی عرصه ی ناورد»

·        گفت راوی:

·        «سوی خندستان»

·        گفت راوی:

·        «ماه خلوت بود، اما دشت می تابید

·         نه خدایا، ماه می تابید، اما دشت، خلوت بود.»

·        در کنار دشت

·        گفت موشی با دگر موشی:

·        «آنچه کالا داشتم پوسید در انبار

·        آنچه دارم، هاه می پوسد

·        خرده ریز و گندم و صابون و چی، خروار در خروار»  

خستن

یعنی مجروح کردن

ئلي

یعنی شهامت، دلیری

·         خست حرفش را و با شک در جوابش گفت، دیگر موش:

·        «ما هم از این سان، ئلی بگذار

·        شاید این باشد، همان مردی که می گویند، چون و چند

·        وز پسش خیل خریداران شو کتمند.»

·         خسته شد حرفش که ناگاهان زمین شد شش

·        و آسمان شد هشت

·        ز آنکه ز آنجا مرد و مرکب در گذر بودند

·        پیچ و خم هاش از دو سو در دوردستان، گم

ادامه دارد.