جهان بینی محمد زهری در آئینه آن و این (۴۳)

 نظر چند سراینده و نویسنده در مورد نظم و نثر محمد زهری 
تحلیلی از 
ربابه نون 

ناسور 
زخمی‌ در چشم و بن دندان و غیره که چرکابه از  آن‌بیرون‌ تراود.
 
۱ 
گاهگاهی 
چشم ِ از سو رفته ی ناسور مردی یا زنی یا دختری یا... 
باز می یابد نخ تابیده ی آبی، بنفش و ارغوانی را

معنی تحت اللفظی:
هر از گاهی چشم کمسوی مجروح مرد، زن و یا دختر قالی بافی، نخ تابیده آبی، بنفش و یا ارغوانی رنگی را پیدا می کند.

محمد زهری بسان ناظر رئالیستی روند دشوار و سلامتی ستیز تولید قالی را توصیف می کند و از کوری تدریجی و جراحات چرکین مولدین پرده برمی دارد.

۲ 
گاه هم 
در خم یک سر به روی چارچوب کارگاه 
و سکوت دیگر یاران 
می گریزد مرغک تنگ آشیان ِ روح غمناکی

معنی تحت اللفظی:
گاهی نیز سری بر روی چارچوب کارگاه خم می شود و در سکوت همکاران، مرغک روح غمزده ای از آشیان تنش پرواز می کند.

این اوج فاجعه در روند تولید نعمات مادی است.
این به معنی مرگ در راه تولید مایحتاج مادی است.

۳

مادر پرولتر 
 اثری از الوارو سیکوه ئیروز

وقتی از دیالک تیک دردناک تولید سخن می رود، به همین دلیل است:
تلاش برای معاش به قیمت جان مولدین تمام می شود.

این فقط  به تولید قالی محدود نمی شود.
مرگ و میر در همه عرصه های تولید و خدمات، امری عادی و همه روزه است.
چه بسا  زحمتکشان کشاورزی و دامداری و ساختمان و راه و راه آهن و آزمایشگاه و بیمارستان و غیره که از محل کار به خانه برنمی گردند.

محمد زهری نتیجه این رنج و شکنج و زخم و مرگ مولدین را نیز به اطلاع خواننده و شنونده شعرش می رساند:

۴

بورژوازی 
 اثری از الوارو سیکوه ئیروز
   
تا گل قالی شکوفد، چون گل خورشید 
زیر پای دیگران 
زیر پای شکل شان انسان و از ما بهتران

معنی تحت اللفظی:
تا گل قالی بسان گل خورشید در زیر پای دیگران، که انسان واره اند و جزو «از ما بهتران» هستند، بشکفد.

شیون نوری این بند شعر را در نظر داشته، وقتی که می گفته:

در شعر «گل قالی»، شاعر با طنز و کنایه، فاصله ی تولید کننده و مصرف کننده ی قالی 
را که ریشه در فاصله ی طبقاتی دارد، به زیبایی ترسیم کرده است.

۵

منظور واقعی محمد زهری اما دیالک تیک مولد و مصرف کننده نیست.
دیالک تیک مولد و مصرف کننده، یکی از اساسی ترین و صرفنظر ناپذیرترین دیالک تیک ها ست.
اگر کسی کالای مولد را نخرد و مصرف نکند، باد می کند و وبال گردنش می شود.
فکرش را بکنیم که دهقانی پس از تحمل مشقات چندین ماهه، گندم خود را به بازار آورد و خریدار نیابد.
این پدیده برای دهقان فاجعه است.
چون زن و بچه هایش منتظر فروش گندم و خرید کفش و جوراب و لباس و نان و مواد غذائی اند.

۶

برای فاصله ی تولید کننده و مصرف کننده ی قالی اولا به هیچ دلیل تجربی و منطقی نمی توان «ریشه ای در فاصله ی طبقاتی» قایل شد، ثانیا نمی توان منظور محمد زهری را با ژست و ادا و اطوار چپ نمائی به ابتذال کشید.

منظور محمد زهری نقد قانون اضافه ارزش است که هسته اصلی استثمار توده مولد و زحمتکش است.
انتقاد محمد زهری از این است که شرایط مخرب و زیانبار کار به جای اینکه به توسعه، تکامل و شکوفائی فیزیکی و فکری مولدین تمام  شود، به روندی بر ضد خود آنها بدل شده است.
محیط کار به کشتارگاه کارگران بدل شده است.

چرا و به چه دلیل؟

۷

به این دلیل که اگر کارفرما حریص بی بند و بار سود حداکثر نباشد، می تواند محیط کار را انسانی تر سازد.
مثلا محیط کار را از نور و هوای اکسیژن دار کافی و تسهیلات و تجهیزات دیگر برخوردار سازد.

اینجا تضاد کار و سرمایه مطرح است.
تضاد طبقه کارگر و سرمایه دار مطرح است و نه تضاد مولد و مصرف کننده.
چون مصرف کننده قالی و نعمات مادی دیگر، خود زحمتکشان هم می توانند باشند و هستند.
قالی که گردنبند الماس نیست.
قالی که چیزی تجملی نیست.

۸

بورژوازی 
اثری از الوارو سیکوه ئیروز  

تا گل قالی شکوفد، چون گل خورشید 
زیر پای دیگران 
زیر پای شکل شان انسان و از ما بهتران

محمد زهری برای تصریح تضاد طبقاتی مذکور دیالک تیک کار و سرمایه را به شکل دیالک تیک انسان مولد (قالی باف) و از ما بهتران انسان واره بسط و تعمیم می دهد.

این اما به چه معنی است؟

۹

این به معنی سنگر کندن و موضع گرفتن به نفع توده های مولد است.
محمد زهری خود را عضو ارگانیک جبهه کار می داند و بورژوازی را از همگنان طبقاتی خویش (پرولتاریا)، با صفت «از ما بهتران» متمایز می سازد و با صفت قبیحه «شکل شان انسان» (یعنی بلحاظ ماهیت دد واره و ضد انسان)، مورد تحقیر قرار می دهد. 
محمد زهری اما با انکار انسانیت بورژوازی، ضمنا بی کمترین کلامی، ضد بورژوازی را، یعنی پرولتاریا را به مقام متعالی ترین انسان اعتلا می بخشد.

این همان مقوله «خدای خاک» است که سیاوش کسرائی ـ همسنگر محمد زهری ـ در شعر «انسان»، به خدمت گرفته است.

ادامه دارد.