دایرة المعارف بورژوائی واپ‍سین (۲۶۶)

پروفسور دکتر هانس یورگ  سندکولر

 فصل هفتم

ماتریالیسم 

برگردان شین میم شین

بخش پنجم

ماتریالیسم، تاریختئوری و جنبش کارگری در قرن ۱۹  

ادامه  

۹۰

·      مارکس و انگلس بنا بر نگرش خویش، منابع مطمئن و منطبق با واقعیت را پدید می آورند تا مسائل را شفاف سازند و تجربه را به مثابه پایه و اساس تئوری سازی برسمیت بشناسند. 

۹۱

·      مجموعه توسعه و یا تکامل ماتریالیسم تاریخی در دو جهت زیر سیر می کند: 

الف

·      در جهت وسعت بخشیدن به ابعاد معرفتی (شناختی) تئوری عام. 

ب

·      در جهت وسعت بخشیدن به امکانات توضیحی آنالیز تجربی.

·      مراجعه کنید به دیالک تیک آنالیز و سنتز (تجزیه و تحلیل و ترکیب) در تارنمای دایرة المعارف روشنگری 

۹۲

·      مجموعه توسعه و یا تکامل ماتریالیسم تاریخی را می توان به عنوان توضیح هرچه عمیقتر «عنصر منفعل آن بنیان مادی» دانست که مارکس در سال ۱۸۴۴ به مثابه پیش شرط عینی انقلاب و به مثابه موضوع اقتصاد سیاسی جامعه بورژوائی نامیده است. 

الف

·      انتقاد مارکس از «عیب و نقص اصلی همه انواع  تا آن زمانی ماتریالیسم»، ضمن نقد موضع فکری فویرباخ، به معنی دوری جستن از هر فلسفه ای است، که با پراتیک (تجربه و عمل) بیگانه باشد. 

ب

·      مارکس در سال ۱۸۴۴ می نویسد:

·      «فویرباخ واقعیت را فقط در فرم اوبژکت و یا مشاهده در نظر داشته است.»

·      از این رو، «کردوکار حسی (محسوس، عملی) انسانی را، یعنی پراتیک (عمل) را» فراموش کرده است.

·      مراجعه کنید به دیالک تیک تئوری و پراتیک در تارنمای دایرة المعارف روشنگری 

ت

·      این موضع فکری مارکس به قطب نمای تعیین رابطه میان تفسیر جهان و تغییر جهان بدل شده است. 

۹۳

·      ضمن دادن هشدار و اخطار از سوء تفاهم امپیریستی ـ ایندوکسیونیستی (تجربه گرائی ـ تقلیل گرائی) «حقایق امور»، ماتریالیسم تاریخی به مثابه حلقه واسط (به مثابه وساطت، دلال وارگی) میان دیالک تیک، ماتریالیسم و اکسیون (عمل) تشکیل می شود.

الف

·      موضوعات ماتریالیسم تاریخی از حقایق امور تفسیر شده تشکیل می یابند.

·      تفسیر اما دیگر به تئوری تقلیل نمی یابد.

·      در تئوری خلاصه نمی شود.

·      به تئوری ختم نمی شود. 

ب

·      هرآنچه به مدد تجربه می توان به وجودش پی برد، یعنی بلحاظ تجربی وجود دارد، چیزی است که بطور تاریخی تشکیل شده است، چیزی است که در طول تاریخ تشکیل شده است.

·      چیزی است که در تضاد توسعه یافته است.

·      چیزی است که ببرکت پراتیک تغییر یافته است.

۹۴

·      مفهوم تجربه که در اثر مارکس تحت عنوان «ایده ئولوژی آلمانی» علیه ایدئالیسم ایده ئولوگ های آلمانی به خدمت گرفته می شود، با تعیین هویتش، به همان سان که «آشکارا برای ماتریالیست های عملی، یعنی کمونیست ها» ست، به همان سان هم با توجه به عرصه اعتبارشان، «به طرق تجربی صرف قابل کشف و تشکیل است»:

·      «هم در هر آنچه که انسان ها بطور حاضر و آماده از نسل قبلی به ارث می برند و هم در هر آنچه که با عمل خویش ایجاد می کنند، افراد انسانی، عمل افراد انسانی و شرایط مادی زندگی دخیل اند.»

۹۵

·      انگلس بعدها ضمن یادآوری در اثر خویش تحت عنوان «راجع به تاریخ انجمن کمونیست ها» از «اهمیت بلاواسطه تشکیل ماتریالیسم تاریخی برای جنبش کارگری آن زمان» سخن می گوید:

·      «کمونیسم اکنون (پس از تشکیل و تدوین ماتریالیسم تاریخی)، دیگر جامعه ایدئال (آرمانی) حتی الامکان کامل نیست که به مدد تخیل و تفکر پدید آمده باشد، بلکه درک طبیعت و شرایط و آماج های مبارزاتی عام ناشی از آنها ست.

·      مبارزاتی که تحت رهبری پرولتاریا صورت می گیرند.» 

ادامه دارد.