شین میم شین
باب دوم
در احسان
حکایت سوم
(دکتر حسین رزمجو، «بوستان سعدی»، ص ۶۶)
بخش دوم
۱
خداوند خرمن زیان می کند
که بر خوشه چین سر گران می کند
نترسد که نعمت به مسکین دهند
وز آن بار غم بر دل این نهند
معنی تحت اللفظی:
صاحب گندمزار که به تحقیر کارگر کشاورزی می پردازد،
ضرر می کند.
چنین کسی
هراسی از آن ندارد، که خدا نعمات مادی را نه به خود او، بلکه به همان کارگر کشاورزی بدهد،
و
پریشانش سازد.
سؤال
سعدی
در این دو بیت شعر،
دیالک تیک طبقه حاکمه و (۱)
را
به شکل دیالک تیک خداوند خرمن و خوشه چین (کارگر کشاورزی) بسط و تعمیم می دهد.
جواب
سعدی در این بیت شعر، دیالک تیک طبقه حاکمه و توده را به شکل دیالک تیک خداوند خرمن و خوشه چین (کارگر کشاورزی) بسط و تعمیم می دهد و برای اثبات نادرستی ستم خداوند خرمن بر خوشه چین
از مفهوم پراگماتیستی «زیان» که ضد دیالک تیکی سود است، استفاده می کند.
این دو بیت شعر سعدی
مبتنی بر تهدید خداوند خرمن است.
دیالک تیک تهدید و تطمیع
فرمی از بسط و تعمیم دیالک تیک بیم و امید است
که
از
دیالک تیک های مهم سعدی و کریم است
که
در
دیالک تیک جهنم و جنت
تبیین می یابد.
تهدید سعدی، سرشته به زهر ایده ئولوژیکی است:
منشاء ثروت و نعمت در فلسفه سعدی و بعد حافظ،
نه
استثمار همنوعان، بلکه رحمت و اراده الهی است:
خدا به اغنیا ثروت و نعمت می دهد تا آنها هم به فقرا بدهند و امنیت دنیوی و سعادت اخروی بخرند.
تهدید سعدی
مبتنی بر احتمال وارونه شدن دیالک تیک خداوند خرمن و خوشه چین است:
این احتمال که خدا ثروت و نعمت را به خوشه چین بدهد و به خداوند خرمن غم و ذلت.
سؤال
سیطره بلامنازع پراگماتیسم بر تفکر سعدی از بیگانگی جامعه فئودالی ـ بنده داری با هر نوع (۲) حکایت می کند.
جواب
سیطره بلامنازع پراگماتیسم بر تفکر سعدی از بیگانگی جامعه فئودالی ـ بنده داری با هر نوع هومانیسم حکایت می کند.
بیهوده نیست که در اروپا مبارزه علیه فئودالیسم زیر درفش هومانیسم آغاز می شود.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر