سیری در شعری از سیاوش کسرایی تحت عنوان «آرش کمانگیر» (۱۵)

 

 

تحلیلی

از

شین میم شین

 

آرش کمانگیر

(شنبه ۲۳ اسفند ۱۳۳۷)

 

 

آری آری زندگی زیبا ست

زندگی آتشگهی دیرینه پا برجا ست

گر بیفروزی اش، رقص شعله اش در هر کران پیدا ست

ورنه خاموش است و خاموشی گناه ما ست!»

 

·    معنی تحت اللفظی:

·    آری، زندگی زیبا ست

·    زندگی به آتشگاهی دیرینه پا بر جا شبیه است.

·    اگر آتشگاه زندگی را روشن کنی، رقص شعله اش در هر کرانه پیدا می شود.

·    در غیر اینصورت خاموش می ماند و خاموشی آن گناه ما ست.

 

·    استنتاج نهائی عمو نوروز در این بند شعر با صراحت تام و تمام ابلاغ می شود:

 

آری آری زندگی زیبا ست.

 

·    این حقیقت امر اما به چه معنی است؟

 

۱

آری آری زندگی زیبا ست

 

·    آنچه که حقیقت امر مبرهنی جلوه می کند، حاوی و حامل موضعگیری ایدئولوژیکی ـ طبقاتی مهمی است:

·    سیاوش به مثابه شاعر توده های مولد و زحمتکش منادی زیبائی و گرانبهائی زندگی است و نه بسان هنرمندان طبقات اجتماعی واپسین منادی و مبلغ تهوع انگیزی آن.

 

·    طبیعی هم همین است:

·    سازندگان جامعه و جهان بطور منطقی، تجربی، علمی و قانونمندی عاشق و شیفته محصول کار خویش اند:

·    سازندگان زندگی قاعدتا نمی توانند عاشق آن نباشند.

·    به همان سان که هر مولدی عاشق مولود خویش است.

·    به همان سان که هر مادر ـ پدری عاشق فرزند خویش است.

 

·    فقط طبقات اجتماعی انگل و پتیاره اند که از زندگی بیزارند و عاشق مرگ در فرم های گونه گون اند.

 

·    حماسه آرش ضمنا کانون مرزبندی ایدئولوژیکی ـ طبقاتی دقیق سیاوش با هنرمندان طبقات اجتماعی دیگر است.

 

۲

آری آری زندگی زیبا ست

زندگی آتشگهی دیرینه پا برجا ست

گر بیفروزی اش، رقص شعله اش در هر کران پیدا ست

ورنه خاموش است و خاموشی گناه ما ست!»

 

·    سیاوش در این بند معروف و از انرژی و نیرو لبریز شعر، از آتش اجاق در اتاق به آتش آتشگاه عبور می کند و ضمنا زندگی را به آتشگاهی همیشه پایدار تشبیه می کند.

 

·    گذار از آتش اجاق در اتاق به آتش آتشگاه اما به چه معنی است؟

 

۳

·    گذار از آتش اجاق به آتش آتشگاه در واقع به معنی گذار از منفرد و یا خاص به عام است.

·    از همین گذار سیاوش جوان می توان به طرز تفکر فلسفی و دیالک تیکی عمیق او پی برد.

·    به جرئت می توان گفت که شعر سیاوش به حکمت (فلسفه) سرشته است.

 

·    اما این گذار از منفرد (خاص) به عام به چه دلیل صورت می گیرد؟   

۴

یا شب برفی

پیش آتش ها نشستن

دل به رؤیاهای دامنگیر و گرم شعله بستن

 

·    دلیل این گذار این است که منفرد و خاص در دیالک تیک منفرد (خاص) و عام بهتر، عمیقتر و همه جانبه تر درک می شود.

·    در دیالک تیک آتش اجاق و آتش آتشگاه به عنوان مثال، منظور سیاوش از «پیش آتش ها نشستن و دل به رؤیاهای گرم  شعله بستن» بهتر و ژرفتر درک می شود.

·    این گذار از منفرد و یا خاص به عام را می توان در مثال های بیشماری تجربه کرد.

·    تجزیه و تحلیل و توضیح منفرد در عالم عام هم به شناخت عمیقتر آن منجر می شود و ه مبه کشف حقیقت.

·    برای اینکه حقیقت نه در منفرد و خاص، بلکه در عام است.

 

·    در غیر اینصورت بنی بشر در چارچوب تنگ موضوعی منفرد و یا خاص گرفتار می ماند و سرگیجه می گیرد و به کشف حقیقت نایل نمی آید.

 

ادامه دارد.