خرد ـ انسان ـ تاریخ (۱۱۲)

 

 

پروفسور دکتر مانفرد بور

برگردان

شین میم شین

فصل هفتم

اعلام فلسفی استقلال انسان

توسط ایمانوئل کانت

 

 

 

ایمانوئل کانت

(۱۷۲۴ ـ ۱۸۰۴)

برجسته ترین نماینده فلسفه کلاسیک آلمان

 پیشگفتار

قسمت سوم

ادامه

۴۶

·      کانت ضمنا در صدد تحمیل هارمونی انسان به مدد آموزه علم بوده است.

۴۷

·      هگل که در فلسفه اش، تجربه ترمیدور و عواقبش را می آورد، این اوپتیمیسم (خوش بینی فلسفی) کانت را حفظ می کند و در صدد دفاع از آن برمی آید.

۴۸

·      این اوپتیمیسم اما در فلسفه هگل با این شناخت درمی آمیزد (قاطی می شود) که واقعیت جامعه بورژوایی بر ضد هارمونی انسانی است.

فصل هفتم

بخش اول

فلسفه تئوریکی:

تأکید بر نقش اکتیو سوبژکت در روند شناخت

قسمت اول

۱

·     اثر اصلی فلسفه تئوریکی کانت، عبارت است از «نقد خرد محض»، (۱۷۸۱)

۲

·      خود کانت، آن را، «رساله اسلوب و یا متد» می نامد.

۳

·      این بدان معنی است که کانت با «نقد خرد محض»، در صدد توسعه و تدوین سیستم  فلسفی بسته ای  نیست.

۴

·      کانت می خواهد که شرایط و امکانات شناخت، به محک آزمون (امتحان) انتقادی سختگیرانه زده شوند.

۵

·      از این رو، مسئله اصلی فسفه تئوریکی به شرح زیر است:

·     شناخت علمی از چه قرار است و علم به طور کلی چگونه امکان پذیر می گردد؟

۶

·      به زبان «نقد خرد محض»:

·     «قضاوت ترکیبی به طرز اپریوری (ماورای تجربی)، چگونه امکان پذیر می گردد؟

۷

·      کانت، متد آزمون (امتحان) شرایط و امکانات شناخت را متد انتقادی و یا متد ترانسندنتال (ماورای تجربی) می نامد.

۸

·      کانت با این نامگذاری می خواهد که میان طرز برخورد خود و کلیه متدهای موجود در فلسفه ماقبل خود مرزبندی قطعی کند.

۹

·      کلیه متدهای موجود در فلسفه ماقبل کانت به شناخت اشیاء (موضوعات) اشتغال داشته اند.

۱۰

·      کانت این طرز اشتغال آنها را اشتباه می داند.

·     (چرخش کوپرنیکی)

۱۱

·      کانت می گوید:

·     برای نفوذ در شناخت اشیاء، کشف قانونمندی های (شرایط و امکانات)  شناخت ضرورت دارد.

۱۲

·      از این رو، متد ترانسندنتال نه در جهت شناخت اشیاء، بلکه در جهت خود شناخت (نوع شناخت اشیاء) سیر می کند:

·     «من کلیه شناختی را ترانسندنتال می نامم که نه فقط با شناخت اشیاء، بلکه با نوع شناخت ما از اشیاء به طور کلی، اگر این شناخت به طرز اپریوری (ماورای تجربی) امکان پذیر باشد، اشتغال دارد.»

·     (کانت، «نقد خرد محض»، ص ۲۵)

۱۳

·      کانت باید این تعین متد ترانسندنتال را حفظ کند.

۱۴

·      این آغازگاه ایدئالیستی ـ ذهنی فلسفه او ست.

۱۵

·      این به ویژه، آغازگاه ایدئالیستی ـ ذهنی تئوری شناخت او ست.

۱۶

·      برای اینکه این تعین متد ترانسندنتال، مستلزم (دربرگیرنده) این است که شناخت نه در جهت اشیاء، بلکه اشیاء در جهت شناخت ما (شناخت بشری) باید سیر کنند.

۱۷

·      ضمنا قانونمندی های عام شناخت برای کانت  همزمان، قوانین طبیعی عام اند.

ادامه دارد.