۱۳۹۶ خرداد ۱۹, جمعه

دایرة المعارف فلسفه بورژوائی واپسین (547)

 
پروفسور دکتر فریدریش تومبرگ  
(۱۹۳۲)  
  
فصل یازدهم 
اتیک 
(اخلاق)  
برگردان
 شین میم شین
    
پیشکش  
به  
خاطره خروشان

 
سرهنگ سیامک
 
بخش سوم
اویده مونیسم روان تحلیلی و امپیریستی
(سعادتگرایی مبتنی بر راونکاوی و تجربه گرایی)

۲۶
·      تعجبی ندارد که فروید، بعدها، همین اصل هوس شوپنهاور را با کلی وسواس، به مثابه محرکه ماهوی بنیادی بیماران روانی اش کشف خواهد کرد و آن را بنا بر روحیات زمانه اش به درجه مشخصه (کاراکتریستیکوم) طبیعت آدمی بطور کلی ارتقا خواهد داد.

·      اصل هوس را فروید برای نخستین بار و ضمنا با جدیت تام و تمام  در فرمول «دو اصل حوادث روانی»، در سال ۱۹۱۱ تبیین خواهد داشت.

۲۷
·      فروید با کشف اصل هوس، طرز تفکر (اخلاقی) کانتی حاکم را  در کشورهای آلمانی زبان، بی اعتبار ساخت.
·      طرز تفکر (اخلاقی) کانتی حاکم، تکلیف و عقل را مقدم بر تمایلات حسی و سنن مبتنی بر طبیعت می دانست.


۲۸
·      طرز تفکر (اخلاقی) ضد کانتی  البته در انگلستان از دیرباز رواج وسیع داشت.


۲۹

·      در انگلستان، نه فقط در تئوری شناخت، بلکه ضمنا در اتیک (اخلاق)، تعالیم دیوید هیوم بر مقدمات فلسفه بورژوایی واپسین حاکم بوده است.

·      در  تعالیم دیوید هیوم، انسان در استنباطات حسی اش ببرکت شناخت، به واقعیت خود می رسد.
·      آن سان که فهم فقط نقش انتظامبخش به عهده می گیرد.

·      آنگاه، در زندگی عملی آدم ها، تضمین سمت و سوی راسیونال (عقلی) در تقدم بخشیدن به لذت (هوس) نسبت به ریاضت (ضد هوس) خلاصه می شود. 


۳۰
·      امپیریست های (تجربه گرایان) انگلیسی می گفتند:
·      افراد بشری چه چیز دیگری جز خوشبختی باید از زندگی بخواهند و منظور از خوشبختی چه چیز دیگری جز هوس (عیش) می تواند باشد؟


۳۱
·      این اویده مونیسم (سعادت گرایی)، رونویسی از افکار ارسطو و دیگر فلاسفه یونانی و هله نیتسی بوده است. 

۳۲
·      اویده مونیسم (سعادتگرایی)، در انگلستان قرن ۱۹ در فرم اوتیلیتاریسم (مفیدیت گرایی، سودمندی گرایی) تعیین کننده ی روح زمانه می شود.
·      (مد مدرن روز می شود. مترجم) 


۳۳

بنتهام
(۱۷۴۸ ـ ۱۸۳۲)

·      مؤسس اوتیلیتاریسم (مفیدیت گرایی، سودمندی گرایی) بنتهام بوده است که بعد توسط ج. میل (۱۷۷۳ ـ ۱۸۳۶) و بعدها بویژه توسط پسرش، جان استوارت میل (۱۸۰۶ ـ ۱۸۷۳)، تداوم می یابد.


۳۴

جان استوارت میل
(۱۸۰۶ ـ ۱۸۷۳)

·      اثر جان استوارت میل تحت عنوان «اوتیلیتاریسم» (۱۸۶۳)، در کشورهای آنگلوساکسون تا عصر حاضر به مثابه متن کلاسیک اتیک (اخلاق) محسوب می شود.


۳۵

هربرت اسپنسر
(۱۸۲۰ ـ ۱۹۰۳)

·      هربرت اسپنسر متنفذترین فیلسوف انگلیس در قرن ۱۹، اوتیلیتاریسم را با افکار تکامل (داروین) پیوند می دهد و در سیستم فلسفی خود بدان محبوبیت می بخشد.


۳۶
·      بنتهام بر آن بوده که طبیعت آدمی تحت سلطه لذت (تفریح، شادی) و درد قرار دارد.
·      همه اندیشه ها، قضاوت ها و تعین های عملی ما ناشی از لذت و درد اند.


۳۷

·      بنتهام در صدد اثبات اتیک (اخلاق)، به عنوای یکی از علوم طبیعی (علم الاشیاء) برمی آید و برای اثبات صحت ادعای خود اصول مکانیک نیوتونی را در اتیک به خدمت می گیرد.

·      (بنتهام، «مقدمه ای بر اصول اخلاق و قانونگزاری»،  ۱۸۸۳،  ۱۹۶۶)


۳۸
·      بنتهام، عیش و درد را، هوس و بی میلی را بر پایه قوای جاذبه و دافعه توضیح می دهد و حتی می کوشد تا هوس را بطور کمی محاسبه کند.
·      بنتهام روی تخمینی کار می کند تا آدم ها با توجه بدان به حد اعلای هوس (لذت) برسند.

·      در قاموس بنتهام، قبل از همه باید غلظت، مدت، درجه، یقین و فاصله زمانی نسبت به یکدیگر مورد سنجش قرار گیرند.
·      آن سان که وضعی انتخاب نشود که بطور بی واسطه بزرگ ترین میزان عیش (لذت) فراهم آید.
·      بلکه وضعی انتخاب شود که بهتر از همه به درونمایه کلی حیات ارضا شده منجر شود.
·      حتی اگر با درد توأم باشد.

·      در قاموس بنتهام، مفیدیت (اوتیلیتاس) برای سعادت مستدام مهم است.


ادامه دارد.

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر