سیری در شعری از نیکا نیکزاد (5)

سرچشمه:

صفحه فیس بوک نیکا نیکزاد

تحلیلی از شین میم شین

 

سایه

·        در من سایه ی کودکی قدم می زند،

·        که هنوز از ترکه های سُنّت می سوزد.

·        با نوجوانی

·        که خنده هایش را

·        انقلابیون دزدیده اند.

·         

·        و دخترکی که هراس از چشمانی هیز،

·        او را به کتمان جوانی اش

·        واداشته!

·        .....

·         

·        در من سایه ی زنی قدم می زند

·        با کوله باری از آرمان هائی سوخته،

·        اما هنوز

·        عاشقانه

·        می خواند!

·        .....

·        در من سایه ی فریادی است

·        در تمنای بذرهای نو

·        برایِ

·        فرداها!

پایان

·        حریفی پس از خواندن این شعر در کامنتی نوشته بود:

این زیباترین، صمیمانه ترین و صادقانه ترین شعری است

که ما تاکنون از نیکا خوانده ایم.

صریح،  رو راست، بی تظاهر، بی تزویر

 و بی خودسانسوری به هر دلیل.

تحلیل این شعر می تواند ـ  در عین حال ـ تحلیل تاریخ معاصر ایران

باشد و تحلیل طبقات اجتماعی موسوم به

«طبقات اجتماعی واپسین.»

·        شاید حق با حریف باشد.

·        ما اما اهل پیشداوری و شتابزده داوری نیستیم و لذا چاره ای جز تجزیه و سپس تحلیل این شعر زیبا نداریم تا تاحدودی به صحت و سقم نظر حریف پی ببریم.

 سایه

·        سایه عنوان این شعر است.

·        چرا سایه؟

1

·        سایه نزدیک ترین، دیر آشناترین و ناگسستنی ترین چیز و «کس» و همراه برای آدمیان است.  

2

·        فروغ فرخزاد تأملاتی در زمینه سایه دارد:

ای بسا پرسیده ام از خود:

«زندگی آیا درون سایه هامان رنگ می گیرد

یا که ما خود سایه های سایه های خویشتن هستیم؟»

3

·        شاعری به نام عسگر آهنین نیز شعری در رابطه با سایه دارد:

پرسشی در غربت

·        از سفر ـ باردگر ـ  برگشتم

·        در گشودم، دیدم

·        سایه ام منتظر است.

·        لحظه ای، مکثی کرد

·        پُرسشی را، که از آن می ترسیدم،

·        با همان شیوه ی زهر آلودش، مطرح کرد:

·        «پخته ات کرد، سفر؟

·        حال، دانستی، کز جنگ درون،

·        هر کجا باشی،

·        امکان رهایی صفر است؟

·        چاره ای نیست، مگر

·        آفتابی نشوی

·        و بدان وسوسه ی از همه پنهان، دیگر تن در ندهی!»  

·        دیدم آن هیچ، مرا می جود و می بلعد

·        جامه دانم را

·        با بار سفر ول کردم

·        رو به آیینه نشستم،

·        که مگر دوست سراغم آید،

·        دوست هم فرصت دیدار نداشت.

پایان

3

·        حریفی قصه ای دارد که در آن قصه نیز سایه جان می گیرد و علاوه بر آن از صاحبسایه کسب استقلال می کند و چه بسا حتی برتر و تیز اندیش تر از صاحبسایه می شود:

·        «پا شو! پا شو!»

·        چشم باز کردم.

·        سایه ام بالای سرم ایستاده بود، لاغراندام، استخوانی و بی حال.

·        حوصله اش انگار سر رفته بود.

·        با نوک پا به باسنم می زد و له له زنان، فرمان صادر می کرد.

·        بزحمت بلند شدم.

·        تمام تنم درد می کرد.

·        «اینجا دیگه کجا ست؟»، برآشفته پرسیدم.

·        سایه ام ساکت ایستاده بود و بی تفاوت نگاهم می کرد.

·        یادم آمد که انتظار پاسخ از او بیهوده است.

·        چون بنظر او هر کس باید پاسخ پرسش هایش را خودش پیدا کند.

4

·        اکنون باید به این سؤال جوابی بیابیم که چرا بنی بشر با سایه سر و کله می زند؟

5

·        دلیل این امر شاید تنهائی آدمیان باشد.

·        تنهائی نه فقط به معنی ضد همبائی.

·        نه فقط  به معنی دور بودن از جمع.

·        بلکه چه بسا به عنوان گشتاوری ایدئولوژیکی!

6

·        تنهائی به عنوان گشتاروی ایدئولوژیکی نتیجه خلأ معنوی زندگی است:

·        نتیجه بی دورنمائی و بی فردائی آدمیان است.

·           تنهائی به عنوان گشتاروی ایدئولوژیکی  پدیده ای طبقاتی است.

7

·        شاعر اما در این شعر مفهوم «سایه» را به معنی بدیعی و بکلی دیگری به خدمت می گیرد:

·        شاعر مراحل مختلف توسعه و تکوین خود را به شکل مراحل مختلف توسعه و تکوین سایه ای تصور و تصویر می کند:

·        سایه کودکی که در روند توسعه خویش به سایه دختری و سپس به سایه زنی مبدل می شود تا به هر دلیلی «تبخیر»  شود، «آدمیت» زدائی شود و فرم سایه فریادی به خود گیرد.

ادامه دارد.