۱۳۹۱ بهمن ۱۹, پنجشنبه

مرغ آمین

نیما یوشیج

مرغ آمین
(تجریش. زمستان1330) 

·        مرغ آمین، درد آلودی است کاواره بمانده
·        رفته تا آنسوی این بیداد خانه
·        باز گشته، رغبتش دیگر ز رنجوری نه سوی آب و دانه.
·        نوبت روز گشایش را
·        در پی چاره بمانده.
·         
·        می شناسد آن نهان بین نهانان ( گوش پنهان جهان دردمند ما) جور دیده مردمان را.
·        با صدای هر دم آمین گفتنش، آن آشنا پرورد،
·        می دهد پیوندشان با هم
·        می کند از یأس خسران بار آنان کم
·        می نهد نزدیک با هم، آرزوهای نهان را.
·         
·        بسته در راه گلویش او
·        داستان مردمش را.
·         
·        رشته در رشته کشیده ( فارغ از هر عیب کاو را بر زبان گیرند)
·        بر سر منقار دارد رشته ی سردرگمش را.
·         
·        او نشان از روز بیدار ظفرمندی است.
·        با نهان تنگنای زندگانی دست دارد.
·        از عروق زخمدار این غبارآلوده ره، تصویر بگرفته.
·        از درون استغاثه های رنجوران.
·         
·        در شبانگاهی چنین دلتنگ، می آید نمایان.
·        و اندر آشوب نگاهش خیره بر این زندگانی
·        که ندارد لحظه ای از آن رهایی
·        می دهد پوشیده، خود را بر فراز بام مردم آشنایی.
·         
·        چون نشان از آتشی در دود خاکستر
·        می دهد از روی فهم رمز درد خلق
·        با زبان رمز درد خود تکان در سر.
·         
·        وز پی آنکه بگیرد ناله های ناله پردازان ره در گوش
·        از کسان احوال می جوید.
·        چه گذشته است و چه نگذشته است
·        سرگذشته های خود را هر که با آن محرم هشیار می گوید.
·         
·        داستان از درد می رانند مردم.
·        در خیال استجابت های روزانی
·        مرغ آمین را بدان نامی که او را هست، می خوانند مردم.
·         
·        زیر باران نواهایی که می گویند:
·        « باد رنج ناروای خلق را پایان!»  
·        ( و به رنج ناروای خلق هر لحظه می افزاید.)
·         
·        مرغ آمین را زبان با درد مردم می گشاید.
·         
·        بانگ برمی دارد:
·        «آمین
·        باد، پایان رنج های خلق را با جان شان در کین
·        و ز جا بگسیخته شالوده های خلق افسای
·        و به نام رستگاری دست اندر کار
·        و جهان سر گرم از حرفش در افسوس فریبش.»
·         
·        خلق می گویند:
·        « آمین!
·        در شبی اینگونه با بیدادش آیین.
·        رستگاری بخش ـــ ای مرغ شباهنگام ـــ ما را!
·        و به ما بنمای راه ما به سوی عافیتگاهی.
·        هر که را ـــ ای آشناپرور ـــ ببخشا بهره از روزی که می جوید.»
·         
·        « رستگاری روی خواهد کرد
·        و شب تیره، بدل با صبح روشن گشت خواهد»، مرغ می گوید.
·         
·        خلق می گویند:
·        « اما آن جهانخواره
·        (آدمی را دشمن دیرین) جهان را خورد یکسر!»
·         
·        مرغ می گوید:
·        « در دل او آرزوی او محالش باد!»
·         
·        خلق می گویند:
·        « اما کینه های جنگ ایشان در پی مقصود
·        همچنان هر لحظه می کوبد به طبلش.»
·         
·        مرغ می گوید:
·        « زوالش باد!
·        باد با مرگش پسین درمان
·        نا خوشیّ آدمی خواری.
·        وز پس روزان عزت بارشان
·        باد با ننگ همین روزان، نگونسازی!»
·         
·        خلق می گویند:
·        « اما نادرستی، گر گذارد
·        ایمنی گر جز خیال زندگی کردن
·        موجبی از ما نخواهد و دلیلی بر ندارد.
·        ور نیاید ریخته های کج دیوارشان
·        بر سر ما باز زندانی
·        و اسیری را بود پایان.
·        و رسد مخلوق بی سامان به سامانی.»
·         
·        مرغ می گوید:
·        « جدا شد نادرستی.»
·         
·        خلق می گویند:
·        « باشد تا جدا گردد.»
·         
·        مرغ می گوید:
·        « رها شد بندش از هر بند، زنجیری که بر پا بود.»
·         
·        خلق می گویند:
·        « باشد تا رها گردد.»
·         
·         مرغ می گوید:
·        « به سامان باز آمد خلق بی سامان
·        و بیابان شب هولی
·        که خیال روشنی می برد با غارت
·        و ره مقصود در آن بود گم، آمد سوی پایان
·        و درون تیرگی ها، تنگنای خانه های ما در آن ویلان،
·        این زمان با چشمه های روشنایی در گشوده است
·        و گریزانند گمراهان، کج اندازان،
·        در رهی کامد خود آنان را کنون پی گیر.
·        و خراب و جوع، آنان را ز جا برده است
·        و بلای جوع آنان را جا به جا خورده است
·        این زمان مانند زندان هایشان ویران
·        باغشان را در شکسته.
·         
·        و چو شمعی در تک گوری
·        کور موذی چشم شان در کاسه ی سر از پریشانی.
·        هر تنی ز آنان
·        از تحیّر بر سکوی در نشسته.                   
·        و سرود مرگ آنان را تکاپوهای شان ( بی سود) اینک می کشد در گوش.»
·        خلق می گویند:
·        « بادا باغشان را، درشکسته تر
·        هر تنی ز آنان ، جدا از خانمانش، بر سکوی در، نشسته تر.
·        وز سرود مرگ آنان، باد
·        بیشتر بر طاق ایوان های شان قندیل ها خاموش.»
·         
·        « بادا!»
·        یک صدا از دور می گوید
·        و صدایی از ره نزدیک،
·        اندر انبوه صداهای به سوی ره دویده:
·        « این، سزای سازگارا شان
·        باد، در پایان دوران های شادی
·        از پس دوران عشرت بار ایشان!»
·         
·        مرغ می گوید:
·        « این چنین ویرانگی شان، باد همخانه
·        با چنان آبادشان از روی بیدادی.»
·         
·        « بادشان!» ( سر می دهد شوریده خاطر، خلق آوا)
·         
·        « باد آمین!
و زبان آنکه با درد کسان پیوند دارد باد گویا!»
·         
·        « باد آمین!
·        و هر آن اندیشه، در ما مردگی آموز، ویران!»
·         
·        « آمین، آمین!»
·        و خراب آید در آوار غریو لعنت بیدار محرومان
·        هر خیال کج که خلق خسته را با آن نه خواهانی است.
·        و درد زندان و زخم تازیانه های آنان می کشد فریاد:
·        « اینک درد و اینک زخم»
·        ( گر نه محرومی کجی شان را ستاید
·        ور نه محرومی بخواه، از بیم زجر و حبس شان آید.)
·         
·        « آمین!
·        در حساب دستمزد آن زمانی که بحق گویا
·        بسته لب بودند
·        و بدان مقبول
·        و نکویان در تعب بودند.»
·         
·        « آمین!
·        در حساب روزگارانی
·        کز بر ره، زیرکان و پیشبینان را به لبخند تمسخر دور می کردند
·        و به پاس خدمت و سودای شان تاریک
·        چشمه های روشنایی کور می کردند.»
·         
·        « آمین!»
·         
·        « با کجی آورده های آن بد اندیشان
·        که نه جز خواب جهانگیری از آن می زاد
·        این به کیفر، باد!»  
·         
·        « آمین!»
·         
·        « با کجی آورده هاشان شوم
·        که از آن با مرگ ما شان، زندگی آغاز می گردید
·        و از آن خاموش می آمد چراغ خلق!»
·         
·        « آمین!»
·         
·        « با کجی آورده ها شان زشت
·        که از آن پرهیزگاری بود مرده
·        و از آن رحم آوری بود واخورده.»
·         
·        « آمین!»
·         
·        « این به کیفر، باد
·        با کجی آورده ها شان ننگ
·        که از آن ایمان به حق، سوداگران را بود راهی نو، گشاده در پی سودا.
·        و از آن، چون بر سریر سینه ی مرداب، از ما نقش بر جا.»
·         
·        « آمین، آمین!»
*****
·         
·        و به واریز طنین هر دم آمین گفتن مردم
·        (چون صدای رودی از جا کنده، اندر صفحه ی مرداب، آنگه گم)،
·        مرغ آمین گوی
·        دور می گردد
·        از فراز بام
·        در بسیط خطّه ی آرام، می خواند خروس از دور
·        می شکافد جرم دیوار سحرگاهان.
·         
·        وز بر آن سرد دود اندود خاموش
·        هرچه، با رنگ تجلّی، رنگ در پیکر می افزاید.
·        می گریزد شب.
·        صبح می آید.
پایان

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر