سیری در حماسه داد (28)

اثری از فرج الله میزانی (جوانشیر)

سرچشمه

 راه توده  

تحلیلی از شین میم شین

تولد شاهنامه
در کهکشان پرستاره
نوزائی فرهنگی ایران

مبارزه ایدئولوژیکی

·        مبارزات سیاسی- طبقاتی شدید آن زمان با مبارزات ایدئولوژیکی وسیعی توأم بود.

1

·        در حکومت اسلامی، دین با سیاست می آمیخت.

2

·        خلیفه اسلام هم حاکم سیاسی بود و هم رهبر روحانی و لذا خلافت می بایست حقانیت خود را اثبات کند و بر اساس این حقانیت، حاکمیت خود را حفظ کند.

3

·        به این دلیل است که از فردای درگذشت پیغمبراسلام تمام اختلافات بر سر حکومت بطور صریح و الزامی با اختلاف بر سر تعبیر و تأویل دین اسلام در آمیخت.

4

·        زمانی که حکومت اسلامی دامنه سلطه خود را گسترش داد، سران عرب به آسانی و به سرعت به جرگه فئودال ها پیوستند و به دریافت مالیات های سنگین از توده مردم پرداختند.

·         

·        (این حکم جوانشیر حاکی از آن است که قبلا نه فئودال، بلکه برده دار بوده اند.

·        با توجه به تئوری و پراتیک اسلام نیز این نظر ایشان تأیید می شود.

·        غزوات پیامبر نیز که تحت لوای ایدئولوژیکی اسلام و به بهانه اشاعه دین خدا صورت می گرفت، در واقع، جنگ های برده داری رایج در همه جای جهان بوده اند. شین میم شین)

5

·        بویژه از زمانی که بنی امیه زمام قدرت را به دست گرفت، فشار بر توده ها افزایش یافت.

6

·        عباسیان که در آن زمان علیه خلافت بنی امیه برخاستند، نیز مطالبات سیاسی خود را در زیر پوشش مذهبی بیان می کردند.

7

·        آنها خود را جانشینان بحق پیغمبر معرفی کرده و برای رسیدن به حکومت به دعوت میان مردم می پرداختند.

8

·        بر اثر این دعوت پنهانی که سال ها ادامه یافت، جنبش ابومسلم در خراسان پدید آمد و بخش اعظم توده های روستائی به امید روزهای بهتر بدان گرویدند.

9

·        اما عباسیان پس از رسیدن به قدرت و تحکیم جای خود، طبق معمول وعده هایی را که داده بودند، فراموش کردند، دین را به چماق رژیم فئودالی بدل نمودند، هر مخالفی را به نام کافر سرکوب کردند و وسایل تبلیغاتی رسمی و ابزار و آلات دستگاه دولتی را در مبارزه ایدئولوژیکی به خدمت گرفتند.

10

·        مخالفان عباسیان نیز به نوبه خود برای مقابله با آنان به مبارزه ایدئولوژیکی وسیع نیازمند بودند.

11

·        آنها می بایستی اثبات کنند که عباسیان - بر خلاف ادعای شان – نه نماینده خدا بر روی زمین، بلکه مشتی غاصبند.

12

·        پیوند تنگاتنگ دین با دولت، به این ترتیب سبب می شد که هر مبارزه سیاسی الزاما با مبارزه ایدئولوژیکی - مذهبی (تئولوژیکی) آشکار و وسیع همراه شود و هر داعی حکومت، خود را نماینده خدا و طرف مقابل را کافر قلمداد کند.

13

·        تمام دوره خلافت عباسی عرصه وسیع ترین، خشن ترین و بیرحمانه ترین مبارزات ایدئولوژیکی بوده است.

·         

·        (آنچه که جوانشیر نمی داند، این حقیقت امر است که پیوند مبارزات سیاسی و ایدئولوژیکی نه خاص شرق است و نه ربطی به دین و مذهب دارد.

·        در همه جای جهان چنین بوده، چنین است و چنین خواهد بود.

·        حتی انگلس بر سه فرم مبارزه طبقاتی تأکید می ورزد و لنین همین فرم های سگانه مبارزه طبقاتی را، فرم اقتصادی، سیاسی، ایدئولوژیکی مبارزه طبقاتی را با ذکر نام انگلس، برجسته می کند.

·        حتی امپریالیسم جهانخوار از تسخیر قلب و مغز سکنه نئومستعمرات، قبل از تسخیر کشورشان و چپاول ثروت های زیر زمینی شان دم می زند.

·        بدون مبارزه ایدئولوژیکی نمی توان به مبارزه سیاسی و اقتصادی مبادرت ورزید.

·        اسلام ایدئولوژی نظام برده داری آغازین بوده و با توسعه جامعه بسان هر دینی در هر جای جهان به ایدئولوژی فئودالی و اکنون به ایدئولوژی سرمایه داری بدل شده است. شین میم شین)

14

·        جنبش های توده ای نیز در این زمان پوشش مذهبی داشته اند و در قبال دین حاکم فئودالی احکام مذهبی را به سود خویش تعبیر و تفسیر کرده اند.

15

·        این جنبش ها در ایران معمولا به عقاید مزدک مبتنی بودند و جهان را عرصه مبارزه دو مبدأ نیکی و بدی می دانستند و ریشه بیداد اهریمنی را در وجود مالکیت خصوصی فئودالی بر زمین و عدم تساوی اجتماعی می شناختند.

·         

·        (مؤسس دوئالیسم نور و ظلمت و لاجرم بسط و تعمیم آن به شکل دوئالیسم خیر و شر و یا نیکی و بدی مانی بوده است.

·        هنوز هم در فلسفه اروپا، دوئالیسم را مانیگرائی می نامند. شین میم شین)

16

·        در جنبش های گوناگونی که از زمان مزدک تا فردوسی ادامه می یابد، طرز بیان تغییر می کند، اما خواست اصلی توده ها که عدالت اجتماعی بوده، بدون تغییر می ماند.

·         (این حکم جوانشیر نه دقیق است و نه صریح.

·        فرمولبندی و یا طرز بیان ایدئولوژیکی مطالبات نه بی دلیل است و نه سرسری و نه بی اعتنا به تحولات اجتماعی ـ اقتصادی.

·        حتی مقوله «عدالت اجتماعی» می تواند حاوی درون مایه های (محتواهای) متنوع باشد.

·        به عنوان مثال هم حفظ مناسبات تولیدی اشتراکی اولیه  و یا احیانا برگشت بدان می تواند با همین مقوله تبیین یابد.

·        همچنان و هنوز هم این مقوله از سوی اقشار و طبقات مختلف و نمایندگان ایدئولوژیکی آنها با درونمایه های متنوع پر می شود و چه بسا برای عوامفریبی به خدمت گرفته می شود. شین میم شین)

17

·        دو حادثه از سه حادثه مهم سیاسی که در زمان حیات فردوسی رخ داده، انعکاس ایدئولوژیکی وسیع داشته اند:

الف

·        فتح بغداد به دست آل بویه

ب

·        فتح مصر به دست فاطمیان.

18

·        تقسیم جهان اسلام به دو خلافت، مبارزه ایدئولوژیکی را که پوشش مذهبی داشته، تشدید می کند.

19

حکیم ابوالقاسم فردوسی  (۳۱۹ ـ  ۳۹۷)

·        بخصوص از زمانی که القادر بالله ـ خلیفه عباسی ـ به خلافت می رسد (381 ـ 422)، مبارزه ایدئولوژیکی میان سنی و شیعه شدت و وسعت می گیرد.

20

·        القادر بالله برای بدر کشیدن بغداد از زیر نفوذ آل بویه و برای مقابله با فاطمی ها به سنت بهای خاصی می دهد و با هر عقیده مخالفی به جنگ برمی خیزد.

21

·        او تصمیمات سیاسی- ایدئولوژیکی مشخص بر ضد فاطمیان و فرقه های مختلف شیعی اتخاذ می کند.

الف

·        از جمله به سال 401 هجری قمری محضری بر ضد خلفای مصر تشکیل می دهد و در این محضر آنان را مجوس و ملحد می نامد و تکفیر می کند.

1

·        به دستور القادر بالله چندین تن از علما و فقهای سرشناس را مجبور می کنند که این محضر را امضاء کنند.  

2

·        این محضر زمانی نوشته می شود که صاحب موصل، معتمدالدوله، با خلافت فاطمی وارد مکاتبه و مراوده شده بود و احتمال بیعت او می رفت.

3

·        اما مراوده پنهانی نماند.

4

·        به خلیفه عباسی خبر دادند و او صاحب موصل ـ معتمدالدوله - را مجبور کرد که ابراز ندامت کند.

5

·        خلیفه القادر بالله ضمنا در زمینه بطلان ادعای حکام مصر که خود را اولاد مهدی می نامیدند، محضر نوشت و اعلام داشت که آنها از خوارج اند و نسبتی به علی ابن ابی طالب ندارند، بلکه جزو مجوس و زنادقه اند.

6

·        چند تن ازعلمای اعلم به این محضر شهادت دادند.

7

·        سید رضی هم که از علویان بوده، از روی تقیه این محضر را امضا می کند و بر ضد فاطمیان شهادت می دهد، ولی در پشت سر، شعری در مدح فاطمیان می سراید.

8

·        سید رضی را احضار می کنند و او را مجبور می کنند که به انکار شعر خود بپردازد.

9

·        این محضر در تمام بلاد اسلام پخش می شود و خبر تقیه سید رضی نیز به همه جا می رسد و انعکاس وسیع  می یابد.

10

·        (به گمان ما به احتمال قوی، فردوسی به هنگام تصویر صحنه محضر سازی ضحاک، همین محضر سازی القادر بالله را در نظر داشته است.)

11

·        القادر بالله به همه امرا و حکام وابسته دستور اکید می دهد که بر ضد فاطمیان و هواداران شان با سختگیری و خشونت مبارزه کنند.

12

·        تلاش القادر بالله در این جهت بسیار لجاجت آمیز و مستمر بوده است.

13

·        او تا پایان عمر به این تلاش ادامه می دهد.

14

·        فردوسی بخش دوم عمر خود، یعنی تقریبا تمام مدتی را که مشغول سرودن شاهنامه بود، تحت این رژیم سیاه توام با تفتیش عقاید می گذراند.

ادامه دارد