دایرة المعارف جامعه شناسی مارکسیستی ـ لنینیستی (۵۷۷)

 

 پروفسور دکتر

ولفگانگ ایشهورن

اریش هان

مانفرد پوشمن

روبرت شولتس

هورست تاوبرت

و

دهها تن دیگر

(۱۹۶۹)

برگردان 

شین میم شین 

 

پوزیتیویسم

 

۱

·    پوزیتیویسم جریانی در فلسفه ایدئالیستی است.

۲

·    پوزیتیویسم از تزی شروع به حرکت می کند که همه دانش اصیل و «پوزیتیو» (مثبت)، فقط و فقط به مثابه نتیجه علوم منفرد خاص (مثلا فیزیک، شیمی، بیولوژی و غیره) و یا به مثابه نتیجه ترکیبی از علوم منفرد خاص (مثلا بیوفیزیک = ترکیبی از بیولوژی و فیزیک، ژئوشیمی = ترکیبی از ژئولوژی (زمین شناسی) و شیمی و غیره) می تواند کسب شود.

·    به نظر پوزیتیویسم، فلسفه به عنوان علم خاص که پژوهش محتوایی واقعیت را پیشه می کند، حق حیات ندارد.

۳

·    پوزیتیویسم به معنی محدود کلمه از موضع معرفتی ـ نظری (تئوری شناخت) و متدئولوژیکی (متدشناسی، روش شناسی) مبتنی بر بیواسطگی شروع به حرکت می کند.

·    برای پوزیتیویسم، منبع و سرچشمه هر شناختی چیزی است که به طور بیواسطه وجود دارد.

۴

·    (این بدان معنی است که پوزیتیویسم فقط و فقط شناخت بیواسطه را معتبر می داند.

۵

·    بدین طریق فقط چیزهای منفرد، خاص، مشخص، تصافدی و استثنائی می توانند شناخته شوند.

۶

·    مثلا فقط سیب را می توان تجزیه و تحلیل فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی کرد و شناخت.

·    ولی میوه را نمی توان شناخت.

۷

·    برای اینکه میوه نه چیزی منفرد و خاص و مشخص، بلکه مفهومی بیولوژیکی است که عام است و کل است و مجرد است.

۸

·    از این رو، پوزیتیویسم دشمن حقیقت است.

·    برای اینکه حقیقت نه در منفرد و مشخص و خاص و جزء، بلکه در عام و کل است.

۹

·    فلسفه علمی (ماتریالیسم دیالک تیکی، ماتریالیسم تاریخی، تئوری شناخت مارکسیستی ـ لنینیستی) نتایج و دستاوردهای علوم منفرد (فیزیک و شیمی و بیولوژی و غیره و علوم منفرد مرکب (بیوفیزیک و بیوشیمی و غیره)) را تجرید می کند.

۱۰

·    یعنی از خطه منفرد و خاص به عالم عام ارتقا می دهد.

·    از خطه جزء به عالم کل ارتقا می دهد.

۱۱

·    یعنی از سرحدات جزء و منفرد پا فراتر می نهد و به کشف حقیقت نایل می آید.

۱۲

·    مثال:

·    فلسفه علمی، بقال را نه فقط به مثابه منفرد و فرد، بلکه به مثابه طبقه مورد بررسی قرار می دهد.

·    به مثابه خرده بورژوزای.

۱۳

·    فلسفه علمی، آخوند را به مثابه روحانیت، کارخانه دار را به مثابه طبقه سرمایه دار، یعنی به مثابه بورژوازی، کارگر را به مثابه پرولتاریا و یا طبقه کارگر مورد تحلیل قرار می دهد.

۱۴

·    یعنی به طرز با واسطه به شناخت چیزها نایل می آید.

۱۵

·    در نتیجه، فلسفه علمی در جزء و منفرد و فرد و مهره و استثناء و تصادف درجا نمی زند.

·    بلکه به عالم کل، عام و قاعده و ضرورت قدم می گذارد.

·    مترجم)

۱۶

·    مشخصه مهم پوزیتیویسم در علوم اجتماعی (علم الجامعه) و به ویژه در جامعه شناسی، دو مرحله توسعه خاص زیر است:

الف

۱

·    اولین مرحله توسعه خاص پوزیتیویسم در سال های ۳۰ قرن نوزدهم به مثابه واکنش به انقلاب فرانسه، به ایده و اندیشه روشنگری فرانسه و به فلسفه کلاسیک بورژوایی آلمان تشکیل می شود.

۲

·    نمایندگان پوزیتیویسم در این مرحله توسعه خاص به اعلام آزادسازی علوم اجتماعی از سلطه متافیزیک فلسفی و تشکیل علم پوزیتوی (مثبتی) از جامعه پرداختند.

۳

·    مشخصات مهم این پوزیتیویسم به شرح زیر بوده اند که دعاوی پوزیتیویسم را عملا نقش بر آب ساخته اند:

الف

·    ناتورالیسم مبتذل (ولگر)

ب

·    آهیستوریسم (تاریخ گرایی ستیزی)

پ

·    اگنوستیسیسم (ندانم گرایی، لاادریت)

ت

·    ایدئالیسم مستور و مخفی 

ادامه دارد.