دایرة المعارف جامعه شناسی مارکسیستی ـ لنینیستی (۵۷۹)

 

 پروفسور دکتر

ولفگانگ ایشهورن

اریش هان

مانفرد پوشمن

روبرت شولتس

هورست تاوبرت

و

دهها تن دیگر

(۱۹۶۹)

برگردان 

شین میم شین 

پوزیتیویسم

ادامه

۱۷

·    در سال های اخیر، سمتگیری جدیدی در جامعه شناسی بورژوایی تشکیل شده است.

۱۸

·    گرایشی بر ضد امپیریسم توسعه یافته است.

·    گرایشی که مشخصه اش نزدیک تر شدن جریانات سوسیولوژیکی مختلف به یکدیگر است.

۱۹

·    این نزدیک تر شدن با جست و جوی امکان تئوری سازی عام در رابطه بوده است.

۲۰

·    نمایندگان این گرایش به شرح زیر بوده اند:

الف 

تالکوت پارسونس

(۱۹۰۲ ـ ۱۹۷۹)

جامعه شناس امریکائی

تئویسین سرشناس

(۱۹۴۵ ـ ۱۹۶۰)

تئوری های او:

تئوری عمل وولونتاریستی (اراده گرایی)

فونکسیونالیسم ساختاری

سیستم، اوولوسیون، شرایط انسانی

·    ت. پارسونس

ب

·    ر. مرتون

پ

·    ه. ستربرگ

ت

·    ر. کونیگ و غیره

۲۱

·    برای جامعه شناسی پوزیتیویستی قرن ۱۹ دو اصل زیر حائز اهمیت خاصی بوده اند:

الف

·    اولا جامه به مثابه اندام (ارگانیسم) در نظر گرفته می شد.

ب

·    ثانیا ایده اوولوسیون اجتماعی در تئوری های جامعه شناسی نقش برجسته ای بازی کرده است.

·    مراجعه کنید به اوولوسیون، روولوسیون (تکامل، انقلاب)

۲۲

·    این دو اصل در جامعه شناسی الف. کومته و ه. اسپنسر به مثابه وحدتی تضادمند طرح ریزی شده بودند.

۲۳

·    به همین دلیل پس از کومته و اسپنسر، دو مکتب سوسیولوژیکی مختلف تشکیل شدند:

الف

 آگوست کومته

(۱۷۹۸ ـ ۱۸۵۷)

ریاضی دان، فیلسوف، منتقد مذهب، از بنیانگذاران جامعه شناسی

·    مکتب ارگانیکی (مبتنی بر اصل ارگانیسم) توجه خود را مبذول پژوهش ساختار اجتماعی جامعه کرد.

·    در کانون این مکتب، آموزه استاتیک (ایستایی) اجتماعی کومته قرار داشت.

ب

هربرت اسپنسر

(۱۸۲۰ ـ ۱۹۰۳)

فیلسوف و جامعه شناس

مؤسس تئوری اوولوسیون

از پیشقزاولان سوسیال ـ داروینیسم

·    جریان سوسیال ـ داروینیستی در جامعه شناسی در صدد کشف منبع توسعه اجتماعی بود.

·    در کانون این جریان سوسیولوژیکی، آموزه دینامیک اجتماعی، آموزه تئوری پیشرفت اسپنسر قرار داشت.

۲۴

·    پوزیتیویسم این مرحه توسعه در جامعه شناسی بورژوایی را می توان به شرح زیر مشخص کرد:

۱

·    علم باید به مشاهده و تنظیم صرف پدیده ها قناعت ورزد.

۲

·    مسئله مربوط به علل و قانونمندی های عینی روند توسعه جامعه مسئله گزاری متافیزیکی است.

·    (پوزیتویسم هر چه باب میلش نباشد، بر پیشانی اش مهر متافیزیکی می کوبد.

·    متافیزیکی، فحش واژه پوزیتویسم است.

·    بدین طریق هر تفکر علمی ـ فلسفی را از طاقچه بالا تحقیر می کند. مترجم)

۳

·    مبنای استاتیک اجتماعی کومته این بود که جامعه را باید به مثابه ارگانیسم (اندام) در نظر گرفت.

·    ارگانیسمی که در آن، اجزای منفرد کل جامعه به طرز ارگانیکی (عضوی) با یکدیگر در رابطه اند و فقط در وحدت شان قابل فهمند.

۴

·    واحد بنیادی جامعه به نظر کومته، نه فرد، بلکه خانواده است.

۵

·    با این طرز بینش، روابط تعاون تقدم کسب می کنند که مبتنی بر تقسیم جامعه ای (اجتماعی) کارند.

۶

·    کومته، تقسیم جامعه ای کار را از موضع پسیکولوژیکی (روانشناسی) در نظر می گیرد و وابستگی آن به توسعه نیروهای مولده را نادیده می گیرد.

۷

·    به همین دلیل، مواعظ او راجع به گروه ها و طبقات اجتماعی، انتزاعی می مانند.

۸

·    پیشرفت در تئوری کومته، به مثابه توسعه ساده محسوب می شود.

·    مراجعه کنید به توسعه، پیشرفت.

۹

·    در قاموس کومته، توسعه جامعه ای از سه مرحله زیر می گذرد:

الف

·    از مرحله تئولوژیکی (فقهی)

ب

·    از مرحله متافیزیکی (ماوراء الطبیعه)

پ

·    از مرحله پوزیتیو (مثبت)

۱۰

·    قانون سه مرحله فوق الذکر، از دید کومته، قانون اساسی دینامیک اجتماعی است.

ادامه دارد.