دایرة المعارف روشنگری: فرهنگ مفاهیم فلسفی (ر) راسیونالیسم (خردگرائی) (۸)

۱۴۰۴ مهر ۲۲, سه‌شنبه

فرهنگ مفاهیم فلسفی (ر) راسیونالیسم (خردگرائی) (۸)

پروفسور دکتر مانفرد بور

پروفسور دکتر مانفرد اشتارکه

برگردان

شین میم شین

۱۷

· این ترکیب فلسفی مفهوم کارتزیانی (دکارتی) تفکر، آموزه بعدی راجع به کردوکار خلاق و ایده ساز تفکر را در بطن خود دارد.

۱۸

· دکارت اما واقعیت ماده را (واقعی بودن جهان مادی را) قبول دارد و لذا باید ادراک حسی را نیز به مثابه برداشت منفعل از محتوا های موجود، یعنی به مثابه منابع حقیقت بپذیرد.

۱۹

· اما دکارت هم بسان دموکریت فقط برای ادراک (حسی) مناسبات کمی از قبیل بزرگی، وضع، هیئت و حرکت، یعنی خواص اولیه اجسام (بنا بر تفاوت گذاری های جان لاک) ارزش حقیقت قائل می شود و ادراک خواص حسی کیفی و ثانویه (از قبیل رنگ، درجه حرارت، بو، مزه و صدا) را ناروشن و مبهم قلمداد می کند.

۲۰

· فلسفه دکارت می خواست شالوده ای باشد برای یک متد حقیقت یابی و پیشرفت از حقیقت الهامی به حقایق دیگر.

۲۲

· فلسفه راسیونالیستی در آثار پیروان دکارت (اسپینوزا، لایب نیتس جوان، ولف) با نیتی متدئولوژیکی مطرح می شود تا امکان تدوین سیستماتیک هر دانشی را با تبعیت قطعی از یک اصل اساسی منطبق با هندسه اقلیدسی مدرسی فراهم آورد.

· مراجعه کنید به اسپینوزیسم

اسپینوزیسم

http://mimhadgarie.blogfa.com/post/8261

۲۳

· لایب نیتس «حقایق ابدی» همیشه معتبر را که به طور خود به خودی در خرد انسانی جرقه می زنند، به مثابه عالی ترین حقایق الهامی قلمداد می کند، حقایق الهامی ئی که از آنها می توان همه چیز را استخراج کرد.

۲۴

· او حقایقی را که فقط یکبار اعتبار پیدا می کنند، «حقایق واقعی» و یا «امکانات اولیه» می نامد.

· زیرا آنها امکان کلیه استخراج ها را در بر دارند.