فرهنگ مفاهیم فلسفی (ر) راسیونالیسم (خردگرائی) (۴)

 

پروفسور دکتر مانفرد بور

پروفسور دکتر مانفرد اشتارکه

برگردان

 شین میم شین

 

 

راسیونالیسم در فلسفه جهان باستان

ادامه

 

۳

سقراط

 (۴۶۹ ـ ۳۹۹ ق. م.)

 

·    ریشه و بنیان این راسیونالیسم اخلاقی ـ ایدئالیستی فرضیه بندی سقراط علیه تردید (اسکپسیس) و سوفیسم بوده است که بنا بر آن انسان باید صاحب حقیقت استواری باشد تا بتواند رفتار مبتنی بر اخلاق از خود نشان دهد.

 

·    مراجعه کنید به سوفیسم  

 

۴

·    اگرچه این فرضیه بندی حاوی پیشداوری الئاتی مربوط به سیالیت و تحرک جهان ادراکات است، ولی با این حال ارسطو کسب حقیقت استوار را از جهان ادراکات به کمک روش استنتاج ممکن می داند.

 

(استنتاج

 به متد علمی برای گذار از موارد خاص به عام، برای گذار از منفرد به قانونمندی های عام اطلاق می شود.

مترجم)

 

۵

·    به نظر ارسطو، حقیقت در کسوت مفاهیم برای تفکر قابل اکتشاف است و عالی ترین مفهوم بر طبق جریان اصلی اخلاقی مفهوم خیر است.

·      مراجعه کنید به نیکی (خیر، خوبی) 

نیکی

 

http://mimhadgarie.blogfa.com/post/4046

 

خیر

 

https://mimhadgarie.blogfa.com/post/15811

 

پایان

 

۶

افلاطون

 (۴۴۷ ـ ۳۴۷ ق. م.)

فیلسوف یونان باستان و از شاگردان سقراط

 

·    افلاطون مفهوم سازی را به معنای سقراطی اش دنبال می کند و در آموزه ایده ای خود آن را به درجه عالی تری ارتقا می دهد.

 

۷

·    چون مفاهیم بر خلاف سراب حسی مورد نظر افلاطون، حاوی دانش راستین اند و ماهیت خود همانند چیزها را (به معنای الئاتی آن) نشان می دهند، پس می توان آنها را مفاهیم نوعی (ایده) تلقی کرد که شامل حال واقعیت یعنی حقیقت می شوند.

 

۸

·    به نظر افلاطون، «ایده ها» عالم خاص خود را دارند.

·     عالمی که مستقل از جهان حسی است.

·    و لذا از طریق ادراک حسی نمی توان ایده ها را شناخت.

·    ادراک حسی فقط انگیزه ای برای شناخت ایده ها می شود. 

 

۹

·    خود شناخت را افلاطون به مثابه یک روند اسطوره ای توصیف می کند که در آن روح به کمک یادآوری ایده هائی که قبل تولد خود در خلوص غیرحسی کامل شان تماشا کرده، بدان دست می یابد.

 

۱۰

·    افلاطون آموزه ایده های مادرزاد را بر مبنای گرایش راسیونالیستی اش به وجود می آورد تا برای شناخت، بنیانی مستقل از تجربه اعطا کند.

 

۱۱

·    افلاطون اگرچه ـ برخلاف الئات ها ـ جهان ادراکات را منکر نمی شود و برای هر پدیده، هستی واقعی در مفهوم نوعی (ایده) قایل می شود، اما رشته پیوند میان جهان ادراکات و جهان مفاهیم را به کلی از هم می گسلد و به پیوند میان ادراک و تفکر اعتنائی نمی کند.  

 

ادامه دارد.