قرآن کریم از دیدی دیگر (سوره الأعراف ) (۴۷۹)

        

   

ویرایش و تحلیل

از

فریدون ابراهیمی

﴿قَالَ فَاهْبِطْ مِنْهَا فَمَا يَكُونُ لَكَ أَن تَتَكَبَّرَ فِيهَا فَاخْرُجْ إِنَّكَ مِنَ الصَّاغِرِينَ﴾
[ الأعراف: ۱۳]

گفت:

 از اين مقام فرو شو. 

تو را چه رسد كه در آن گردنكشى كنى؟ 

بيرون رو كه تو از خوارشدگانى.

فرمود: 

«از آن (بهشت) فرود آی, که حق تونيست که در آن تکبر ورزی,

 پس بيرون رو, 

بی شک تو از خوارشدگانی».

 کریم

در این آیه،

واکنش الله به ادعای ابلیس را تبیین می دارد.

 

ابلیس

برای سجده نکردنش به آدم

 دلیلی مبتنی بر برتری آتش از گل (خاک و آب) ارائه داده است.

 

۱

گفت:

 از اين مقام فرو شو.

 

الله

به عوض ارزیابی علمی و عقلی و تجربی ادعای ابلیس، 

خشم می گیرد و ابلیس را از بهشت برین طرد و تبعید می کند.

این بدان معنی است که ابلیس به لحاظ فکری پیشرفته تر از الله است.

۲

تو را چه رسد كه در آن گردنكشى كنى؟ 

حق تونيست که در آن تکبر ورزی,

برداشت الله از دلیل ابلیس

 اولا

این بوده که او دست به گردنکشی زده است

(از فرمان الهی سرپیچی کرده است).

ثانیا

این بوده است که ابلیس تکبر و غرور از خود نشان داده است:

هم از فرمان الله سرپیچی کرده است 

و

هم

خود را برتر از آدم قلمداد کرده است.

سرپیچی برده از فرمان ارباب 

در نظام جامعتی برده داری 

(و در هر نظام جامعتی دیگر)

به طرد و تبعید و تنبیه و تعذیب و حتی اعدام برده منجر می شود.

می توان گفت که واکنش الله انعکاس واکنش اربابان برده دار در آیینه آسمان است.

واکنش الله به تکبر ابلیس

نیز

همان انعکاس واکنش ارباب برده دار به تکبر برده است.

برده باید تواضع از خود نشان دهد.

تکبر در انحصار مطلق ارباب است.

 

کریم

در این آیه،

ضمنا

رهنمود رفتاری به طبقه حاکمه و توده می دهد:

توده باید مطیع و متواضع باشد 

و

طبقه حاکمه باید مطاع و متکبر.

 

ما در تار و پود قرآن شاهد همین دیالک تیک هستیم:

الله

مظهر مطلق مطاع و متکبر است

و

توده

مظهر مطلق مطیع و متواضع.

 

ادامه دارد.