فرهنگ مفاهیم فلسفی (ر) راسیونالیسم (خردگرائی) (۹) (بخش آخر)

 

پروفسور دکتر مانفرد بور

پروفسور دکتر مانفرد اشتارکه

برگردان

 شین میم شین

 

۲۷

·    حقایق اپریوریکی (ماورای تجربی)، یقین به امکان ناپذیری (محال بودن) ضد خود را در بر دارند:

·    یقین آنها مبتنی است بر قانون تناقض ممنوع

 

۲۸

·    حقایق اپوستریوریکی (تجربی) علاوه بر تضمین امکان پذیری خود به کمک واقعیت واقعا موجود، محتاج توضیحات مبتنی بر قانون دلایل کافی اند.

 

۲۹

کریستیان ولف

 (۱۶۷۹ ـ ۱۷۵۴)

عالم یونیورسال،

ریاضی دان،

فیلسوف آلمانی

همراه با لایب نیتس و کانت مهمترین نماینده روشنگری آلمان

نماینده حقوق طبیعی

بنیانگذار بسیاری از مفاهیم مهم

(شعور، معنی، درخود، دقت)

مؤثر در قانونگزاری پروس

مؤلف آثار بیشمار

 

·    ولف راسیونالیسم دکارت و لایب نیتس را ادامه می دهد.

 

۳۰

·    ولف بر آن بوده است که باید هر عرصه واقعیت را هم به کمک دانش اپریوریکی فهم و هم به کمک دانش اپوستریوریکی ادراک در نظر گرفت تا بدین طریق معلوم شود که علوم تجربی هر آنچه را که علوم عقلی از مفاهیم متافیزیکی استخراج می کنند، واقعا نشان می دهند.

 

۳۱

·    با اثر لایب نیتس تحت عنوان «نوا اسه» که پس از مرگش در سال ۱۷۶۵ میلادی منتشر می شود، تفاوت های راسیونالیسم و حسگرائی از میان برداشته می شود:

 

الف

·    کلیه تصورات ناآگاهانه مادرزاد اند، تصورات آگاهانه اما مادرزاد نیستند.

 

ب

·    هیچگونه حقیقت مادر زاد «بالفعل» و «کامل» وجود ندارد.

 

۳۲

·    حقایق مادر زاد را بر مبنای تأثیر متقابل عناصر احساسی نیز نمی توان توضیح داد.

 

۳۳

·    حقایق مادر زاد به مثابه فرم های فکری ناخواسته مورد نظر از قبل در ادراک موجود بوده اند و از آنجا وارد خودآگاهی شده اند، یعنی به تصورات روشن و واضح مبدل شده اند و به مثابه چنین تصوراتی مورد شناسائی قرار گرفته اند.  

 

۳۴

·    فعالیت خود روح در به هم پیوستن ادراکات که از سوی حسگرایان مردود شناخته می شد، توسط لایب نیتس وارد فونکسیون های ادراکی روح می شود.

 

۳۵

ایمانوئل کانت

 (۱۷۲۴ ـ ۱۸۰۴)

برجسته ترین نماینده فلسفه کلاسیک آلمان

اثر او تحت عنوان «نقد خرد محض»

 نقطه عطفی در تاریخ فلسفه و آغاز فلسفه مدرن محسوب می شود.

کانت در زمینه های زیر دورنمای فراگیر نوینی به روی فلسفه گشوده است:

اتیک (نقد عقل عملی)

استه تیک (نقد قوه قضاوت)

مذهبفلسفه

حقوقفلسفه

تاریخفلسفه

 

·    کانت مجموعه راسیونالیسم موجود را به درجه عالی تری ارتقا می دهد.

 

۳۶

·    لایب نیتس هنوز کردوکار روحی (فکری) را ـ به مثابه عمل جوهری ـ امری مشروط می دانست.

 

۳۷

·    کانت کردوکار روحی (فکری) را بر مبنای معرفتی ـ نظری صرف به وسیله متد کریتیسیم خود مورد بررسی قرار می دهد.

 ۳۸

گئورگ ویلهلم فریدریش هگل
(۱۷۷۰ ـ ۱۸۳۱)
آثار هگل به ۱۴ بخش طبقه بندی می شوند:
آثار آغازین (جوانی)
آثار انتقادی ینا
طرح های سیستمی ینا
فنومنولوژی روح
منطق (کوچک و بزرگ)
طبیعتفلسفه
روح سوبژکتیو
روح اوبژکتیو
(خطوط اصلی فلسفه حقوق)
تاریخفلسفه
آثار مربوط به سیاست روز
هنرفلسفه
مذهبفلسفه
فلسفه و تاریخ فلسفه
دایرة المعارف علوم فلسفی

·    هگل راسیونالیسم را به نقطه اوج و پایانی آن می رساند.

 

۳۹

·    او سیستم خود را بنا بر سنت راسیونالیسم، به مثابه سلسله مراتب منطقی مفاهیم تدوین می کند و آن را در وحدت با واقعیت واقعا موجود در نظر می گیرد.

·    (وحدت تفکر و وجود)

 

۴۰

·    تئوری شناخت ماتریالیسم دیالک تیکی گشتاورهای مثبت راسیونالیسم را حفظ می کند و بر راسیونالیسم به مثابه موضعگیری معرفتی ـ نظری غلبه می کند.

 

پایان