روزها فکر من این است و همه شب سخنم
که چرا غافل از احوال دل خویشتنم
از کجا آمده ام، آمدنم بهر چه بود
به کجا می روم، آخر ننمایی وطنم
مانده ام سخت عجب کز چه سبب ساخت مرا
یا چه بوده است، مراد وی از این ساختنم
برای کشف معنای زندگی از دید مولانا،
تجزیه و تحلیل اشعار مولانا الزامی است:
۱
روزها فکر من این است و همه شب سخنم
که چرا غافل از احوال دل خویشتنم
معنی تحت اللفظی:
اندیشه و سخن من
شب و روز
غفلتم از احوال دل خویش است.
مولانا در این بیت شعر،
دیالک تیک حکم و جمله
را
به شکل دیالک تیک فکر و سخن بسط و تعمیم می دهد.
شکوه مولانا از عدم خودشناسی (احوال دل شناسی) است.
اما منظور او از «احول دل» چیست؟
۲
از کجا آمده ام، آمدنم بهر چه بود
به کجا می روم، آخر ننمایی وطنم
معنی تحت اللفظی:
از کجا آمده ام و چرا و به چه دلیل و برای چه آمده ام
و
به کجا می روم؟
وطنم کجا ست؟
مولانا در این بیت شعر،
بشر را مسافر می پندارد.
مسافری که از مبداء معینی آمده است، در رباط و یا کاروانسرایی به نام دنیا برای مدتی توقف کرده است تا به سوی مقصدی به راه افتد.
مقصدی که مقصود مسافر آنجا ست.
مولانا
مقصد معین را وطن می نامد.
۳
مانده ام سخت عجب کز چه سبب ساخت مرا
یا چه بوده است، مراد وی از این ساختنم
معنی تحت اللفظی:
در حیرتم از این بابت که سبب خلقت من و یا نیت خالق من از خلقت من
چه بوده است.
مولانا
در این بیت شعر،
مسافر را مخلوق تصور و تصویر می کند.
مخلوق خالقی مبهم و مجهول.
سؤال مولانا
سبب خلقت بشر
از
سویی
و
نیت خالق از خلقت بشر
از
سوی دیگر
است.
سبب
یکی از مفاهیم رایج در ادبیات فئودالی در کشور ما ست.
مولانا
این سبب چه بْوَد بتازی گو رسن
اندرین چَه ْ این رسن آمد به فن .
هان و هان زین چرخ سرگردان مدان .
هر قضایی سببی دارد و من در غم دوست
اجلم می‌کشد و درد فراقش سبب است
سبب مرگ
در این بیت شعر سعدی
فراق یار است که علت اوبژکتیو (عینی) مرگ است
و
اجل
عامل سوبژکتیو مرگ است.
مثال:
سقوط بز کوهی از قله به دره
علت اوبژکتیو (سبب) مرگ آن است
و
گرگ عامل سوبژکتیو مرگ آن می شود
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر