فرهنگ مفاهیم فلسفی (الف) ایراسیونالیسم (خردستیزی) دیروز و امروز (اکتوئالیته انتقاد گئورگ لوکاچ از ایراسیونالیسم) (۵)

پروفسور دکتر اریش هان

برگردان

 شین میم شین 

 

۱

تعاریف مفهومی

ادامه

 

۲۷

·    لوکاچ در سال ۱۹۶۶ در مقدمه ای بر کتاب «از نیچه تا هیتلر و یا خردستیزی و سیاست آلمانی» و در چند فصل از کتاب «تخریب خرد»، به رابطه ایراسیونالیسم با واقعیت اشاره می کند.

 

۲۸

·    در حالیکه او در کتاب «تخریب خرد»، از «پیوندهای جهان بینانه» صحبت کرده بود، اکنون گرایشات ایراسیونالیستی در سیاست خارجی امپریالیستی دولت قیصر آلمان را در کانون توجه ویژه خود قرار می دهد.

·    (لوکاچ، «از نیچه تا هیتلر»، ۱۹۶۶، ص ۷)

 

۲۹

·    واژه گزینی (انتخاب کلمات) در این مورد بسیار جالب است:

 

۱

·    طرح استراتژیکی اصلی این سیاست را «ناواقعیت» (ایررئالیته) تشکیل می دهد.

 

۲

·    هدف، تبدیل آلمان به یک قدرت جهانی بوده است.

 

۳

·    به جای درکمین نشستن محتاطانه در میان تضادهای منافع بزرگ تاریخ در آن زمان، با کوته بینی مبتنی بر خیالپروری به نبرد حیاتی ـ مماتی بر سر حاکمیت جهانی و یا سقوط به قهقرا اقدام می شود.

 

۴

·    حتی در چارچوب روابط امپریالیستی موجود، امکان موضعگیری های دیگری وجود داشته است.

 

۵

·    ولی در پیش گرفتن یک استراتژی ایررئالیستی («واقعیت ستیز») هم از سوی بیسمارک و هم از طرف ویلهلم دوم ترجیح داده می شود.

 

۶

·    اما علت این «خطا» در مورد بیسمارک ظاهرا تشخیص غلط وضع استراتژیکی آلمان بوده است.

 

ح

·    ۷در حالیکه در مورد ویلهلم دوم باید آن را در یک ایراسیونالیسم بی پایه ناشی از خودپرستی و خودستائی دید.

 

۸

·    این ایراسیونالیسم، از نقطه نظر روانشناسی به شخصیت ویلهلم دوم مربوط می شود.

 

۹

·    ریشه های آن را باید در گذشته آلمان، در تشکیل به تعویق افتاده و ارتجاعی ملت و عواقب وخیم این توسعه جستجو کرد.

 

۱۰

·    «و تصادفی نیست که اکثریت عظیم روشنفکران آلمان، به هنگام شروع جنگ، شیفته وار به این ایراسیونالیسم استراتژیکی می پیوندند.

 

۱۱

·    اینجا ایده های ۱۸۱۴ به مقابله با ایده های ۱۷۸۹ (انقلاب فرانسه) برمی خیزند.»

·    (لوکاچ، «از نیچه تا هیتلر»، ۱۹۶۶، ص ۱۴)

 

۳۰

·    لوکاچ، بدین طریق، نکته محوری خطای سیاسی ناشی از ایراسیونالیسم را مورد تأکید قرار می دهد.

 

۳۱

·    به ویژه در ترکیب ایدئولوژی با سیاست است که ایراسیونالیسم تأثیر خود را در پهنه پهناوری، در فلج کردن فکری شعور توده ای به جا می گذارد.

 

۳۲

·    موفقیت سریع فاشیسم در آلمان و مقبولیت یافتن شعارهای آوانتوریستی (مبتنی بر ماجراجویی) را لوکاچ ـ به لحاظ ایدئولوژیکی و فرهنگی ـ عمدتا ناشی از آن می داند که ایراسیونالیسم توان قضاوت نقادانه توده ها را مخدوش کرده و آنها را برای پذیرش اسطوره ها آماده ساخته و نگرش رئالیستی به تاریخ و زمان حال را منحرف کرده بود.

 

ادامه دارد.