شین میم شین
نه اندیشه مادرزاد وجود دارد
و
نه اندیشیدن مادرزادی.
اندیشیدن
را
باید مثل هرعلم،
در روندی دشوار فراگرفت.
شیخ سعدی
(۱۱۸۴ ـ ۱۲۸۳ و یا ۱۲۹۱)
(دکتر حسین رزمجو: بوستان سعدی، ص ۱۵ ـ ۲۲)
حکایت
دوم
بخش دوم
خداوند فرمان و رأی و شکوه
ز غوغای مردم، نگردد ستوه
سر پر غرور از تحمل تهی
حرامش بود تاج شاهنشهی
تحمل کند، هر که را عقل هست
نه عقلی، که خشمش کند زیر
دست
چو لشکر برون تاخت، خشم از
کمین
نه انصاف ماند، نه تقوی، نه
دین
ندیدم چنین دیو، زیر فلک
که از وی گزینند چندین ملک.
۱
خداوند فرمان و
رأی و شکوه
ز غوغای مردم،
نگردد ستوه
معنی تحت
اللفظی:
پادشاه
به
مثابه صاحب
فرمان و نظر و فر و شکوه
از
طغیان توده
به
تنگ نمی آید.
سؤال
سعدی
در
این بیت شعر،
دیالک تیک ط و توده
را
به
شکل دیالک تیک
خداوند فرمان و رأی و شکوه و مردم بسط می دهد
و
خصلت
تحمل و صبر ط (پادشاه، خداوند فرمان و رأی)
را
در
مقابل
اعتراض و پرخاش مردم
عمده می کند.
جواب
سعدی
در
این بیت شعر،
دیالک تیک طبقه حاکمه و توده
را
به
شکل دیالک تیک
خداوند فرمان و رأی و شکوه و مردم بسط می دهد
و
خصلت
تحمل و صبر طبقه حاکمه (پادشاه، خداوند فرمان و رأی) را
در
مقابل
اعتراض و پرخاش مردم
عمده می کند.
این
بیت شعر
از
شکاف
موجود میان طبقه حاکمه و توده مولد و زحمتکش
خبر می دهد.
سعدی
به
مثابه ایدئولوگ
نظام فئودالی ـ بنده داری،
قصد تعدیل تضاد
موجود میان طبقه حاکمه و توده
را
دارد.
هنوز به سبب سطح نازل توسعه نیروهای مولده، شرایط عینی
و ذهنی لازم برای حل این تضاد و محو فئودالیسم آلوده به بقایای فرماسیون
اقتصادی بنده داری
فراهم نیامده است.
۲
سر پر غرور از
تحمل تهی
حرامش بود تاج
شاهنشهی
معنی
تحت اللفظی:
پادشاهی
که
کاسه
سرش از غرور، پر و از شکیب، خالی باشد،
تاج
شاهی بر او حرام باد.
سؤال
سعدی
در
این
بیت شعر،
دیالک تیک ح
را
به
شکل دیالک تیک تحمل و غرور بسط می دهد
و
کسی
را
که
از
این دیالک تیک تهی باشد،
لایق پادشاهی
نمی
داند.
جواب
سعدی
در
این
بیت شعر،
دیالک تیک حکومت
را
به
شکل دیالک تیک تحمل و غرور بسط می دهد
و
کسی
را
که
از
این دیالک تیک تهی باشد،
لایق پادشاهی
نمی
داند.
مفهوم «تحمل»،
یکی
از
مفاهیم مهم در جامعه ـ تئوری سعدی
است
و
به
معانی مختلف
به
کار
می رود،
که
به
جای خود
مورد بررسی قرار خواهد
گرفت.
منظورسعدی
از
مفهوم «تحمل»،
در
این بیت شعر،
عبارت است
از
پرهیز از واکنش نسنجیده.
در
قاموس سعدی
پادشاه
باید
وسعت نظر و دوراندیشی فئودالی
داشته باشد.
پادشاهی که دیالک تیک غرور و تحمل را زیر پا نهد،
لیاقت پادشاهی ندارد
و
تاج شاهی بر او حرام است.
تفکر سعدی آیینه تمام نمای
دیالک تیک عینی هستی است،
بی خبری احتمالی او از واژه دیالک تیک
تغییری در این امر نمی دهد.
حق با سعدی است :
جنایتی در جهان نبوده
که
با
زیر پا نهادن دیالک
تیک
آغاز
نشود.
دشمنان بشریت،
بدون استثناء
دشمنان خرد
و دیالک تیک
نیز
بوده اند.
۳
تحمل کند، هر که
را عقل هست
نه عقلی، که
خشمش کند زیر دست.
معنی تحت اللفظی:
خردمند
باید
بردبار
باشد
و
خرد
نباید
زیردست خشم
گردد.
سؤال
سعدی
در
این بیت شعر،
دیالک تیک غریزه و عقل
را
به
شکل دیالک تیک خشم و
تحمل بسط می دهد
و
نقش تعیین کننده
را
از
آن عقل
(تحمل) می داند.
جواب
سعدی
در
این بیت شعر،
دیالک تیک غ و عقل
را
به
شکل دیالک تیک خشم و
تحمل بسط می دهد
و
نقش تعیین کننده
را
از
آن عقل
(تحمل) می داند.
خشم یکی از غرایز طبیعی انسان
است
و
عقل
باید
حتی الامکان،
به
کنترل غریزه خشم و غرایز
دیگر
بپردازد
و
تحمل پیشه کند.
سعدی
خردمندی
را
پیش شرط تحمل
می داند :
بدون خرد کنترل خشم ممکن
نیست.
عقل باید در دیالک تیک غریزه و عقل
نقش درخور خود بازی کند
و
اسیر و مغلوب غریزه خشم نگردد.
خردگرائی سعدی
در
این بیت شعر،
با
تمام
عظمت ستایش انگیزش
خودنمائی می کند.
این یکی از تفاوت های اصلی
سعدی با حافظ است.
حافظ،
برعکس سعدی،
خردستیز تمام عیاری
است.
ادامه
دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر