خرد ـ انسان ـ تاریخ (۴۴)

 

گوتفرید ویلهلم لایب نیتس

 (۱۶۴۶ ـ ۱۷۱۶)

پروفسور دکتر مانفرد بور

برگردان

شین میم شین

بخش چهارم

راجع به فلسفه گوتفرید ویلهلم لایب نیتس

 

۵۰

·      لایب نیتس می نویسد:

·      «در کاینات چیز بی ثمری، چیز عقیمی، چیز مرده ای، هرج و مرجی، بلبشو و اغتشاشی وجود ندارد، مگر به ظاهر.

·       مثلا به همان معنا که در برکه ای که از دور مورد مشاهده قرار می گیرد، می تواند به نظر رسد.

·      برکه ای که در آن فقط  جنبش مغشوشی دیده می شود.

·      حرکت درهم بر هم ماهی ها دیده می شود، بدون اینکه خود ماهی ها تمیز داده  شوند.

۵۱

·      به همین دلیل، اگر سخت بگیریم، نه تولد و زایش    کامل وجود دارد و نه مرگ و میر کامل که در جدایی روح از جسم باشد.

۵۲

·      انچه که ما زایش می نامیم، چیزی جز توسعه و رشد نیست.

·      آنچه که ما مرگ می نامیم، چیزی جز تحدید (محدود گشتن) اکتیویته و زوال تدریجی نیست.»

·      (لایب نیتس، «نوشتجات کوتاه، مونادولوژی»، ۱۹۶۶، ص ۱۱۶، ص ۱۳۷)

۵۳

·      لایب نیتس جزو هیئت های بزرگ تاریخ دیالک تیک است. 

۵۴

·      فلسفیدن لایب نیتس، سرلوحه و سرمشق تفکر دیالک تیکی است. 

۵۵

·      فلسفه لایب نیتس، البته فقط در این تشخیص، خلاصه نمی شود. 

۵۶

·      این تشخیص اما با بنیان فلسفه لایب نیتس و با اثرگذاری و اهمیت آن، به بهترین وجهی انطباق دارد.  

۵۷

·      لایب نیتس، علاوه بر اینها همه، متفکری با حساسیت و گشاده رویی خارق العاده به روی هر چیز نو بوده است.

·      فیلسوفی با مسئله شناسی ستایش انگیزی بوده است.  

۵۸

دنیس دیدرو

(۱۷۱۳ ـ ۱۷۸۴)

یکی از خلاق ترین اندیشمندان ماتریالیست روشنگری اروپا

 از مؤلفین برجسته دایرة المعارف

از همکاران و دوستان دآلمبر، روسو، کاندیلا.

·      وقتی دنیس دیدرو، لایب نیتس را در دایرة المعارف خود، بسان افلاطون، دکارت، مالربرانش و فرانسیس بیکن، «نابغه» محسوب می دارد، خط ماهوی فلسفیدن لایب نیتس را تبیین می دارد. 

نیکولاس مالبرانش

 (۱۶۳۸ ـ ۱۷۱۵)

منکر تأثیر متقابل کارتزیانی جسم و روح

و

نماینده دوئالیسم جسم و روح (اوکی ژنالیسم)

او برای تأثیر متقابل جسم و روح منشاء الهی می تراشد.

به پیروی از افلاطون و آگوستین

 شناخت حقیقت، ادراک و تصور را

ناشی از سهیم بودن روح انسانی در ایده های الهی می داند.

اثر اصلی او «تحقیق حقیقت» (۱۶۷۴ ـ ۱۶۷۵) نام دارد. 

۵۹

·      چون «نابغه» از دید دنیس دیدرو، کسی است که پیشرفت فلسفه را با بختیارترین و غیر منتظره ترین کشفیات، تسریع می کند.

ادامه دارد.