سیری در گفت و گوی شهاب شهسوار و رئیس دانا (24)

فریبرز رئیس‌دانا

 (۱۳۲۷) 

سرچشمه:

صفحه فیسبوک روزبه نوید 

ویرایش و تحلیل از

مسعود بهبودی

 «دیدیم»

 ـ گفتند خلق، نیمی ـ

«پروازِ روشنش را. آری»  

نیمی

ـ به شادی از دل ـ

فریاد برکشیدند:

 «با گوشِ جان شنیدیم

آوازِ روشنش را».

·       معنی تحت اللفظی:

·       نیمی از توده مردم در پاسخ به فریاد من، گفتند:

·       «پرواز روشن آفتاب را دیدیم.»

·       نیمه دیگر توده مردم، با شادی از ته دل، فریاد کشیدند:

·       «آواز روشن آفتاب را با گوش جان شنیدیم.»  

1

«دیدیم»

 ـ گفتند خلق، نیمی ـ

«پروازِ روشنش را. آری»  

نیمی

ـ به شادی از دل ـ

فریاد برکشیدند:

 «با گوشِ جان شنیدیم

آوازِ روشنش را».

·       در این بند از شعر شاملو، واکنش توده (و همکار توده ای شاملو) به انقلاب سفید و استقبال فراگیر از آن، تبیین می یابد.

·       این بند شعر حاکی از دو استنباط مطلقا متضاد از انقلاب سفید است:

الف

·       توده مردم (و نماینده ایده ئولوژیکی توده مردم، همان همکار تهیدست شاملو)  ماهیت ضد فئودالی، ضد روحانی و انقلابی آن را با شم تیزش کشف می کند و به پشتیبانی همه جانبه از آن برمی خیزد.  

ب

·       اشرافیت بنده دار و فئودال و روحانی و بورژوازی سنتی و بخشی از خرده بورژوازی، از آنجمله روشنفکران فئودالی، فاشیستی و فوندامنتالیستی از قبیل روحانیت و جلال آل احمد و  ساعدی و احمد شاملو و امثالهم به تحقیر و تمسخر و تخطئه انقلاب بورژوائی و ضد فئودالی ـ ضد روحانی سفید کمر می بندند و به دلیل سابقه ارتجاعی دربار در صدد ناکام سازی آن برمی آیند و بالاخره پیروز می شوند.

·       طرح همین جهنم جماران را جلال آل احمد ریخته است:

·       تشکیل تئوکراسی فئودالی ـ فوندامنتالیستی ـ شیعی جماران به تقلید از تئوکراسی فئودالی ـ فوندامنتالیستی ـ مسیحی ـ امپریالیستی واتیکان.

2

باری

من با دهانِ حیرت، گفتم:

«ای یاوه

یاوه

یاوه،

خلایق!

مستید و منگ؟

یا به تظاهر

تزویر می ‌کنید؟

از شب

ـ هنوز ـ

مانده دو دانگی.

ور تایب (توبه کرده) اید و پاک و مسلمان

نماز را

از چاوشان نیامده بانگی.»

·       معنی تحت اللفظی:

·       من ـ حیرت زده ـ گفتم:

·       «این جفنگی بیش نیست.

·       مگر مست و منگ هستید و یا تظاهر و تزویر می کنید؟

·       هنوز دو سوم شب باقی است.

·       اگر مؤمن و مسلمان و متقی هستید، برای برگزاری نماز هنوز مؤذنی اذان نگفته است.»

3

·       این استنباط روشنفکریت فئودالی ـ فاشیستی ـ فوندامنتالیستی ـ ارتجاعی از انقلاب بورژوائی سفید است.

·       این ضمنا پاسخ پوئه تیکی ـ استه تیکی شاملو به استدلال مارکسیستی ـ لنینیستی همکار توده ای اش است.

·       همه نمایندگان فاشیسم و فوندامنتالیسم و ایراسیونالیسم در واکنش به انقلابات اجتماعی و سوبژکت انقلابی، یا به شعر متوسل شده اند (شوپنهاور، نیچه و غیره)  و یا به نثر شعر گونه (هایدگر و لاشخورهای دیگر.)   

·       ما این طرز تحقیر و تخطئه ارتجاعی را پوئه تیزاسیون و استه تیزاسیون مسائل می نامیم.

·       در پوئه تیزاسیون و استه تیزاسیون مسائل، جای استدلال تجربی و منطقی و مفهومی را طرق و تصاویر و تصورات  هنری، استه تیکی و  مفاهیم احساسی، عاطفی، هیجانی، اتیکی، استه تیکی، پسیکولوژیکی و غیره می گیرند.

·       مراجعه کنید به دایرة المعارف فلسفه بورژوائی واپسین در تارنمای دایرة المعارف روشنگری  

4

هر گاو گَند چاله دهانی

آتشفشانِ روشنِ خشمی شد:

«این گول (ابله)  بین که روشنیِ آفتاب را

از ما دلیل می‌طلبد.»

توفانِ خنده‌ها…

·       معنی تحت اللفظی:

·       هر گاو گندیده ای که دهانش به چاله شباهت داشت، از خشم بسان آتشفشان منفجر شد:

·       «این ابله را باش که برای اثبات روشنی آفتاب از ما دلیل می خواهد.»

·       بعد توفان خنده به راه افتاد.

·       احمد شاملو در این بند شعر، توده های مردم (و همکار توده ای اش را) مورد تحقیر قرار می دهد.

·       توده و همکار توده ای اش را به گاو فاسد و گندیده ای تشبیه می کند که دهانش به چاله شبیه است و سخنانش تهوع انگیزند.

·       وقتی از طرز «هماندیشی» (تحقیر، توهین، تخریب، تخطئه و غیره) پوئه تیکی ـ استه تیکی اجامر فئودالیسم، فاشیسم و فوندامنتالیسم سخن می رود، منظور همین است.

·       شاملو، جای خالی استدلال تجربی، نظری و منطقی را با فحش و بد و بیراه و تف و توهین پر می کند.

·       این که هنوز چیزی نیست.

·       بمراتب بدتر از خود احمد شاملو، این است که مثلا همین بند شعر او را هواداران بیشمار او ازبر می کنند و بسان حربه زهراگینی در رویاروئی های ایده ئولوژیکی با روشنگران علمی و انقلابی به خدمت می گیرند و به خیال خام خود، از صحنه مبارزه ایده ئولوژیکی پیروز و موفق بیرون می روند.

  

5

هر گاو گَند چاله دهانی

آتشفشانِ روشنِ خشمی شد:

«این گول (ابله)  بین که روشنیِ آفتاب را

از ما دلیل می‌طلبد.»

توفانِ خنده‌ها…

·       شاملو اما خواه و ناخواه از انعکاس خویشتن در آیینه ضمیر توده (و همکار توده ای اش) پرده برمی دارد:

·       توده و توده ای کریه و زشت از دید احمد شاملو، او را گول یعنی ابله و احمق استنباط می کند.

·       این هنوز تمامی انعکاس رئالیستی و راسیونالیستی او در آیینه ضمیر توده و توده ای نیست.

6

هر گاو گَند چاله دهانی

آتشفشانِ روشنِ خشمی شد:

«این گول (ابله)  بین که روشنیِ آفتاب را

از ما دلیل می‌طلبد.»

توفانِ خنده‌ها…

·       توده و توده ای، به قول خود احمد گول، دست به استدلال منطقی می زند:

·       برای اثبات روشنی آفتاب، یعنی برای اثبات وجود حقایق بدیهی و مبرهن، نیازی به اقامه دلیل نیست.

·       به قول مولانا:

آفتاب آمد، دلیل آفتاب

گر دلیلت باید، از وی

 رو متاب

·       معنی تحت اللفظی:

·       دلیل وجود آفتاب، خود آفتاب است.

·       اگر دنبال دلیلی برای اثبات وجود آفتاب می گردی، از آن روی بر نگردان.

·       پشت بدان مکن.

·       توده پس از ابلاغ این ایده معرفتی ـ نظری، احمد احمق را به رعد خنده می بندد.

·       یعنی خود استهزا کننده،  مورد استهزای کلکتیو (دسته جمعی)  توده و توده ای قرار می گیرد.

ادامه دارد.