سیری در جهان بینی احسان طبری (57)

احسان طبری 
(1295 ـ 1368)   
چگونه بحث کنیم؟ 
نامه مردم شماره 194 
(27 اسفند 1358) 

تحلیلی از 
شین میم شین

·        ما برای تأمل روی این مقاله احسان طبری، آن را نخست تجزیه و بعد تحلیل و نهایتا ترکیب خواهیم کرد.

·        مراجعه کنید به دیالک تیک تجزیه و تحلیل و ترکیب (انالیز و سنتز) در تارنمای دایرة المعارف روشنگری    

تز اول طبری
متأسفانه بحث‌ ها بلامقدمه «درمی ‌گیرند» و برنامه ‌ای ندارند
و غالباً به شکل «جر و من جر» و «دوئل لفظی» درمی ‌آیند.
چیزی که مفت نمی‌ارزد و «راهی به دهی نیست» و وقت تلف کردن است.

1

·        بحث مثل هر پدیده و رخدادی دیالک تیکی از فرم و محتوا ست.

·        شروع بی مقدمه بحث، فرم آن را تشکیل می دهد.

2

·        دوئل لفظی نیز فرم هماندیشی را تشکیل می دهد.

·        دوئل لفظی در فرم های متفاوت از جمله در فرم رجزخوانی، هل من مبارز طلبی، تلاش برای برونرفت ظفرمندانه از هماندیشی و غیره فرم پریمیتیو هماندیشی را تشکیل می دهد.

3

·        فرم پریمیتیو خود از کیفیت هماندیشی و هماندیشان و چه بسا از نیات باطنی منفی آنها پرده برمی دارد.

4

·        نمایندگان روشنگری علمی و انقلابی برای دوئل لفظی در هماندیشی، تره حتی خرد نمی کنند.

·        چگونه، چرا و به چه دلیل؟

5

·        دلیلش این است که برای نمایندگان روشنگری علمی و انقلابی، کشف حقیقت عینی تعیین کننده است.

·        این به چه معنی است و چه پیامدهایی به دنبال دارد؟  

6

·        این اولا بدان معنی است که برای آنها در درجه اول نه خویشتن خویش مطرح است و نه طرف مقابل.

·        این به چه معنی است؟  

7

·        این بدان معنی است که برای آنها نه منافع شخصی، نه ظفر در هماندیشی، بلکه کشف حقیقت عینی ببرکت خود اندیشی ـ هماندیشی مهم و تعیین کننده است.

·        این به چه معنی است؟  

8

·        آیین بدان معنی است که برای آنها، خود اندیشی ـ هماندیشی ابزاری برای کشف حقیقت عینی است.

·        آنها دیالک تیک ابزار و آماج را به شکل دیالک تیک خود اندیشی ـ هماندیشی و کشف حقیقت عینی بسط و تعمیم می دهند و نقش تعیین کننده را از آن آماج (کشف حقیقت عینی) می دانند.

·        دیالک تیک تفکر (اندیشیدن)  اما ایجاب می کند که از ابزار تفکر غافل نباشند.

·        منظور از دیالک تیک تفکر چیست؟   

9

·        برای درک و توضیح دیالک تیک تفکر، باید به دیالک تیک کار اشاره کرد:

·        مثلا به دیالک تیک هیزم شکنی اشاره کرد.

10

·        برای انجام هر کاری، مثلا برای هیزم شکنی دیالک تیکی سه عضوی وارد عمل می شود:

·        دیالک تیک هیزم شکن ـ تبر ـ هیزم

·        دیالک تیک سوبژکت ـ ابزار ـ اوبژکت   

11

·        هیزم شکنی نیز فرمی از بسط و تعمیم دیالک تیک ابزار و آماج است که در فرم های متنوع زیر بسط و تعمیم می یابد: .

الف

·        در فرم دیالک تیک تبر و هیزم شکنی  

ب

·        در فرم دیالک تیک اره و هیزم شکنی (هیزم بری)   

ت

·        در فرم دیالک تیک تبر الکتریکی و هیزم شکنی که در روستاهای روسیه رایج است.

پ

·        در فرم دیالک تیک آسیاب الکتریکی و هیزم شکنی (خاک اره سازی)  

·        در این مورد هیزم پولوریزه (پودر واره، خاک اره واره)  می شود و آسان تر و بهتر و مؤثر تر در بخرای های مخصوص سوزانده می شود و یا برای مصارف دیگر مثلا برای تولید تخته و غیره با استفاده از ماشین های فشار مورد استفاده قرار می گیرد.

12

·        تفکر هم نوعی کار است.

·        مثل هیزم شکنی است.

·        تفکر کار عمدتا فکری است.

·        هیزم شکنی اما کار عمدتا مادی است.

13

·        دیالک تیک تفکر نیز دیالک تیکی سه عضوی است:

·        دیالک تیک متفکر ـ متد تفکر ـ موضوع تفکر است.

·        دیالک تیک تفکر نیز فرمی از بسط و تعمیم دیالک تیک سه عضوی سوبژکت ـ ابزار ـ اوبژکت است.

·        در این مورد از سوبژکت شناخت ـ اسلوب تفکر ـ اوبژکت شناخت سخن می رود.

14

·        به همین دلیل نمایندگان روشنگری علمی و انقلابی، در روند خوداندیشی و هماندیشی، نه تنها به موضوع تفکر دقت می کنند، بلکه ضمنا به متد تفکر، به اسلوب استدلال و اثبات خود و هماندیش دقت می کنند و اگر لازم بود، آن را هم به چالش می کشند.

·        چرا و به چه دلیل؟

·        متد استدلال و اثبات چه ربطی به بحث و هماندیشی دارد؟

15

·        دلیلش این است که با هر متد و اسلوب فکری نمی توان به کشف حقیقت نایل آمد.

·        مثال:

الف

·        یکی از اسالیب (متدهای) فکری مقایسه است.

·        با متد مقایسه اما می توان چیزهای مطلقا بی ربط به یکدیگر را هم مورد مقایسه قرار داد و به کتمان حقیقت عینی نایل آمد.

·        همین کار را هم اجامر امپریالیستی و فوندامنتالیستی می کنند.

·        مثلا دستمزد کارگری را در کوبا با دستمزد کارگری در امریکا مقایسه می کنند و نتیجه می گیرند که نظام امپریالیستی بهتر از نظام سوسیالیستی است.

·        این متد فکری بیشتر به درد عوامفریبی می خورد تا به درد کشف حقیقت.

·        ولی اگر همین مقایسه با رعایت قواعد معین صورت گیرد، می تواند ابزار استدلال ارجمندی باشد.

ب 

·        متد استقراء که یکی از اسالیب استدلال و اثبات دیر آشنا ست:

·        اگر باران ببارد، حیاط خیس می شود.

·        حیاط خانه حسن خیس است.

·        پس باران باریده است.

·        شاید هم واقعا چنین باشد و متد استقرائی واقعا هم مفید افتد.

·        ولی با طناب متد استقراء نمی توان به چاه استدلال و اثبات اندر شد.

·        چون دلیل خیسی حیاط حسن می تواند این هم باشد که همسر او حیاط را جارو و بعد آب پاشی کرده باشد.  

ادامه دارد.