میرزا علی معجز
(1252 ـ 1313)
(1873 ـ 1934)
رسول پیگیر هومانیسم، رنسانس و روشنگری
ویرایش، ترجمه و تحلیل از
میمحا نجار
ای
جماعت جمع اولون، «ایغ ـ بیغ» صداسین قطع ائدین
«لام
ـ زبر ـ لین»، «جیم ـ زیر جین»، پایدار اولسون گرک
تازه
چیخمیش بو کتابه، بیر تماشا ایلیون
بو
ایلان، بو قورباغا، بو سوسمار اولسون گرک
بو
یوغون قویروقلی حیوانی تانیرسیز یا خیر
آلتینا
یازمیشلا:
«تولکی»،
حیله
کار اولسون گرک
بوش
یره آلله بلا گونده رمیری بیز میلته
یوز
بلا و محنته، فاسق دچار اولسون گرک
·
معنی تحت اللفظی:
·
ایها الناس، متحد شوید و صدای «ایغ
و بیغ» را قطع کنید.
·
بانگ «لام ـ زیر لین، جیم ـ زبر
جین» باید پایدار بماند.
·
به این کتاب نظر اندازید که تازگی
ها منتشر شده است.
·
این باید مار باشد، این قورباغه و
این سوسمار.
·
این حیوان را می شناسید که دم کت و
کلفتی دارد؟
·
زیرش نوشته اند که گویا روباه است.
·
بی دلیل نیست که خدا اینهمه بلا بر
سر ما ملت ایران نازل می کند.
·
فاسق باید هم به صد بلا و بدبیاری
گرفتار گردد.
·
معجز در این بند واپسین این شعر،
از زبان آخوند شهر داد سخن سر می دهد و ضمنا از طرز تفکر عتیق و عتیقه روحانیت
پرده برمی دارد:
1
ای
جماعت جمع اولون، «ایغ ـ بیغ» صداسین قطع ائدین
«لام
ـ زبر ـ لین»، «جیم ـ زیر جین»، پایدار اولسون گرک
·
معنی تحت اللفظی:
·
ایها الناس، متحد شوید و صدای «ایغ
و بیغ» را قطع کنید.
·
بانگ «لام ـ زیر لین، جیم ـ زبر
جین» باید پایدار بماند.
·
در این بیت شعر، مکاتب قدیم با
مدارس مدرن مورد مقایسه فرمال قرار می گیرند و مردم به مبارزه در جهت حفظ آنها دعوت
می شود:
·
از دید آخوند سطحی نگر و سطحی اندیش،
تفاوت مکاتب قدیم با مدارس مدرن در طرز هجی کردن واژه ها خلاصه می شود.
2
·
حیرت انگیز و ضمنا ستایش انگیز است
که معجز فرمالیسم معرفتی روحانیت فئودالی را کشف و افشا می سازد.
·
وقتی از رادیکالیته طنز روشنگر
بزرگ دیار آتش ها سخن می رود، به همین دلایل است.
·
افراشته حتی به گرد معجز نمی رسد،
چه رسد به فریدون تنکابنی.
·
فرمالیسم تار و پود افکار و آثار انبیاء
و اولیا و ائمه و فقها و شعرا را تشکیل می دهد.
·
انتقاد انقلابی و ریشه ای از
فرمالیسم، به همین دلیل انتقادی غول آسا ست.
3
تازه
چیخمیش بو کتابه، بیر تماشا ایلیون
بو
ایلان، بو قورباغا، بو سوسمار اولسون گرک
·
معنی تحت اللفظی:
·
به این کتاب نظر اندازید که تازگی
ها منتشر شده است.
·
این باید مار باشد، این قورباغه و
این سوسمار.
·
در این بیت شعر نیز بینش فرمالیستی
آخوند شهر و در واقع روحانیت فئودالی به چالش کشیده می شود:
·
انتقاد آخوند در انتقاد از عکس های
مار و قورباغه و سوسمار در کتاب های مدرن خلاصه می شود و از محتوا و مضمون آن کتاب
ها، از اندیشه و اسلوب بینشی آنها حرفی در بین نیست.
4
بو
یوغون قویروقلی حیوانی تانیرسیز یا خیر
آلتینا
یازمیشلا:
«تولکی»،
حیله
کار اولسون گرک
·
معنی تحت اللفظی:
·
این حیوان را می شناسید که دم کت و
کلفتی دارد؟
·
زیرش نوشته اند که گویا روباه است.
·
در این بیت شعر از فخر فروشی سنتی
روحانیت، از علامه و باسواد جا زدن خود
توسط روحانیت در مقابل جماعت بی سواد پرده برداشته می شود:
·
آخوند شهر از توان خواندن واژه روباه
و از مکار نامیدن آن، فضیلتی دست ناپافتنی برای خود سرهم بندی می کند.
·
اگر کسی سخنان بن لادن و خمینی و
مظاهری و غیره را مورد بررسی قرار دهد، به همین فضیلت تراشی از فضله جات برمی
خورد.
·
آنجا که خمینی واژه بغرنج و فوق
العاده پرمعنای مربا را به مثابه ضد «مربی» با کر و فر و فخر و فر و شکوه بر زبان
می راند و از جماعت مزور محروم از شعور، آن را با شق القمر رسول اکرم یکسان تصور
می کنند و «می تصورانند» (می باورانند) و صلوات
و تکبیر غرا سر می دهند.
·
(اسم جمع فضله جات را بر وزن میوه جات می
سازیم.)
5
بوش
یره آلله بلا گونده رمیری بیز میلته
یوز
بلا و محنته، فاسق دچار اولسون گرک
·
معنی تحت اللفظی:
·
بی دلیل نیست که خدا اینهمه بلا بر
سر ما ملت ایران نازل می کند.
·
فاسق باید هم به صد بلا و بدبیاری
گرفتار گردد.
·
آخوند شهر در این بیت آخر این شعر
به استنتاج تئولوژیکی (فقهی) مبادرت می ورزد:
·
او دیالک تیک علت و معلول را به
شکل دیالک تیک فاسق و نزول بلا و محنت بسط و تعمیم می دهد.
·
او طرفداران مدرنیته (تجدد) را از سوئی فاسق (بدکار، بی دین، گمراه) قلمداد
می کند و از سوی دیگر مسبب نزول بلایا و مصایب جا می زند.
·
معجز بدین طریق، از شیادی و
عوامفریبی روحانیت پرده برمی دارد.
پایان
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر