روبنا (2)

پروفسور دکتر ولفگانگ پطر ایش هورن

برگردان شین میم شین

  

9

·        ماتریالیسم تاریخی که ایده های سیاسی و غیره هر جامعه را، خصلت نظام دولتی و نهادهای فرهنگی آن را ناشی از زیربنای مادی آن جامعه می داند، در عین حال، اهمیت استقلال نسبی روبنا و بویژه نقش فعال آن را در جامعه و تاریخ عمده و برجسته می کند.

10

·        مارکس خاطرنشان می شود که کلیه عواملی که انسان را بمثابه سوبژکت تولید، تحت تأثیر قرار می دهند، کلیه فونکسیون ها و کردوکارهای او را نیز بمثابه مولد نعمات مادی، کم و بیش، تحت تأثیر و تغییر قرار می دهند.

11

·        «و لذا می توان گفت که کلیه مناسبات و فونکسیون های انسانی (صرفنظر از چند و چون آنها) تولید مادی را تحت تأثیر خود قرار می دهند و تأثیر کم و بیش تعیین کننده ای بر آن اعمال می کنند.»

12

·        درک رابطه دیالک تیکی متقابل میان زیربنا و روبنا از اهمیت تعیین کننده ای برخوردار است.

13

·        رابطه دیالک تیکی متقابل میان روبنا و زیربنا در کردوکار زنده انسانی، در عمل متقابل قوای اجتماعی  و در مبارزه طبقات تحقق می یابد و در این رابطه دیالک تیکی نقش غالب ـ در تحلیل نهائی ـ  از آن زیربنا ست.

14

·        به این دیالک تیک زیربنا و روبنا باید توجه هرچه بیشتری مبذول داشت و ایده های سیاسی، جهان بینانه، اخلاقی و غیره را باید بمثابه سرمایه فکری که معمولا از  اوضاع و احوال پیشین نشئت می گیرد، همواره به خدمت گرفت و توسعه داد.

15

·        به قول کلاسیک های مارکسیسم، «موقعیت اقتصادی، زیربنا را تشکیل می دهد.

الف

·        ولی گشتاورهای روبنائی مختلف (از قبیل فرم های سیاسی مبارزه طبقاتی و نتایج حاصل از آنها، قوانین اساسی وضع شده پس از پیروزی طبقه معینی و غیره، فرم های حقوقی و حتی بازتاب های کلیه این مبارزات واقعی در ضمیر مبارزان، تئوری های سیاسی، قضائی و فلسفی، نظرات مذهبی و توسعه بعدی آنها به سیستم های دگماتیک) نیز بر جریان مبارزات تاریخی تأثیر می گذارند و در بسیاری از موارد ـ عمدتا ـ فرم آنها را تعیین می کنند.

ب

·        در تأثیر متقابل کلیه این گشتاورها ست که حرکت اقتصادی سرانجام در فرم انبوهی از تصادفات، بمثابه حرکت ضرور چیره می شود.

ت

·        تصادفات به چیزها و رخدادهایی اطلاق می شوند که پیوند درونی شان چندان ناروشن و غیرقابل اثبات است که ما مورد صرفنظر قرار می دهیم و آنها را نادیده می گیریم.»

·        (مارکس و انگلس، «کلیات»، جلد 37، ص 463)

·        مراجعه کنید به دیالک تیک ضرورت و تصادف در تارنمای دایرة المعارف روشنگری    

ادامه دارد.