قرآن کریم از دیدی دیگر (9)

تحلیلی از

فریدون ابراهیمی

آیه 8  

وَمِنَ النَّاسِ مَن يَقُولُ آمَنَّا بِاللّهِ وَبِالْيَوْمِ الآخِرِ وَمَا هُم بِمُؤْمِنِينَ

و برخى از مردم مى ‏گويند:

«ما به خدا و روز بازپسين ايمان آورده ‏ايم»،

ولى گروندگان راستين نيستند.

·        ما باید بسته به بضاعت فکری خویش به سؤالات مطروحه در بخش پیشین جواب دهیم:   

1

این آیه به چه معنی است؟

·        این آیه حاوی معانی متعدد آشکار و نهان است:

الف

و برخى از مردم مى ‏گويند:

«ما به خدا و روز بازپسين ايمان آورده ‏ايم»،

ولى گروندگان راستين نيستند.

·        در این آیه صراحت خاصی به چشم می خورد.

·        متظاهرین به ایمان در حرف به دو چیز ایمان دارند:

·        به خدا و روز رستاخیز.

·        اما از ترس از خدا، نماز و انفاق و غیره خبری نیست.

ب

·        این آیه ضمنا حاکی از تشکیل تضاد در درون همبود مذهبی (اسلامی)  آغازین است:

·        گروهی از مؤمنین نه در خط خدای طبقه حاکمه (اشرافیت بنده دار)، بلکه در خط دیگری فکر می کنند و سیر می کنند.

·        این بدان معنی است که دین واحدی از سوی اعضای طبقات اجتماعی متفاوت، به طرز متفاوت و حتی متضاد استنباط می شود.

·        بدین طریق تشتت نظری در همبود اسلامی پدید می آید.

·        پیامبر اسلام و در حقیقت طبقه حاکمه بنده دار از این پدیده ناراضی اند.

ت

و برخى از مردم مى ‏گويند:

«ما به خدا و روز بازپسين ايمان آورده ‏ايم»،

ولى گروندگان راستين نيستند.

·        این آیه ثالثا حاوی نوعی خط و نشان، مرزبندی و تهدید است.

·        بنا بر این آیه میان مسلمانان شکاف افتاده است.

·        برای حل این تضاد به تحلیل و شناخت این تضاد نیاز مبرم احساس می شود.

·        چون پیش شرط تغییر هر چیز و یا غلبه بر هر کس و هر دار و  دسته، شناخت آن چیز و آن دار و دسته است.

·        آیه بعدی همین فونکسیون معرفتی و توضیحی را به عهده دارد:  

آیه 9

يُخَادِعُونَ اللّهَ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَمَا يَخْدَعُونَ إِلاَّ أَنفُسَهُم وَمَا يَشْعُرُونَ

اينها خدا و مؤمنان را می فريبند

 ولی تنها خود را فريب می دهند و نمی فهمند.

·        «تحلیل» قرآن از این دسته از مؤمنین، در این آیه گنجانده شده است:

·        بنا بر این آیه، مسلمانان دو دسته اند:

الف

·        دسته اول صادق و عالم و عاقل هستند.

ب

·        دسته دوم مکار و جاهل و نادان و نفهم.  

1

·        این «تحلیل» از مخالفین، در حقیقت، نه تحلیل، بلکه تخریب است.

·        نوعی برچسب زنی سوبژکتیو (دلبخواهی، بی دلیل، مصلحت طلبانه، الکی)  است.

·        نوعی رسوا سازی سوبژکتیو دگر اندیشان است.

·        معلوم نیست که چرا دسته دیگر ناگهان صادق و عالم و عاقل و علامه گشته اند و دگر اندیشان مکار و جاهل و نادان و نفهم.

2

·        اکنون در هر صورت در کنار کفار، دار و دسته دیگری قد برمی افرازد.

·        این بدان معنی است که محمد به عنوان نماینده طبقه حاکمه باید در دو جبهه بجنگد:

الف

·        بر ضد کفار

ب

·        بر ضد متظاهرین به ایمان

·        این بدان معنی است که اکنون بر مفهوم «کفر»، مفهوم جدیدی مزید می شود:

·        مفهوم «نفاق» (مکر، تظاهر، ریا)    

3

·        می توان گفت که در این آیه دشمنان اسلام به شکل دیالک تیک داخلی و خارجی یعنی به شکل دیالک تیکی از منافقین و کفار بسط و تعمیم می یابد:

الف

·        کفار در خارج از همبود اسلامی قرار دارند.

·        احتمالا مخالف نظام برده داری اند و یا دین و آیین دیگری دارند.

ب

·        منافقین اما در درون همبود اسلامی اند و احتمالا خطرناک تر از کفار محسوب می شوند.

·        به همین دلیل پیشاپیش بطور سوبژکتیو تخریب و رسوا می شوند:

·        مکار و جاهل جا زده می شوند.

·        برای پاسخ دادن به سوالات دیگر باید بقیه آیات این سوره (بقره) و غیره تحلیل شوند.  

ادامه دارد.