دایرة المعارف فلسفه بورژوائی واپسین (360 )

پروفسور دکتر هورست هولتسر

فصل هشتم

علوم اجتماعی / جامعه شناسی

برگردان شین میم شین

فصل هشتم

بخش چهارم

پرده پوشی ایده ئولوژیکی جامعه طبقاتی

امیل دورکهایم

پیشکش

 به

 ابوتراب باقرزاده

( ۱۳۰۹  ـ   ۱۳٦۷) 

در بابل کنار مازندران به دنیا آمد

در اوین به دار اویخته شد. 

30

 ژان ژاور (1859 ـ 1914)  

مورخ و سیاستمدار سوسیالیست فرانسه

نماینده سوسیالیسم رفرمیستی

قبل از شروع جنگ جهانی اول

توسط ناسیونایلست های فرانسه ترور می شود.

·        انزجار امیل دورکهایم، فقط از نتایج نظری ـ تحلیلی که مؤلفین سوسیالیستی عرضه کرده بودند، نبود.

·        (او احتمالا با آثار مارکس آشنا بود.

·        او ضمنا از دوستان ژان ژاور بود.)   

31

·        دورکهایم پراتیک سیاسی سوسیالیسم را و مخالفت سوسیالیسم با خصلت انتاگونیتسی جامعه کاپیتالیستی ـ بورژوائی را مورد حمله شدید قرار می داد.

32

·        او به عنوان مدافع مؤمن جمهوری سوم فرانسه می کوشید تا حتی الامکان به توسعه و اشاعه دلایل متقن و البته «علمی» بر ضد سوسیالیسم بپردازد:

الف

·        بر ضد تئوری طبقاتی و سیاست کارگری انقلابی  

ب

·        بر ضد نیروی جامعه تعیینگر تقویت یابنده آن

ت

·        بر سایه کماکان موجود «گذشته کمونی» آن

·        (گیدن، «کاپیتالیسم و تئوری اجتماعی مدرن»، 1971، ص 96)

33

·        دورکهایم برهان بنیادی خود را از سن سیمون به عاریه می گیرد:

·        این نظریه را که بر اساس سطح توسعه علمی ـ صنعتی نایله می توان انتگراسیون اجتماعی را و همبستگی اجتماعی را از طریق نهادینه سازی اخلاق، سیستم ارزش ها و هنجارهای «صحیح» فراهم آورد.

·        (دورکهایم، «سوسیالیسم و سن سیمون»، با مقدمه ای از ماوس و گلدنر، 1959، ص 91)

34

·        دورکهایم می نویسد:

·        قواعد اخلاقی پیش شرط اصلی همبستگی اجتماعی اند.

·        می توان گفت که اخلاق تنها چیزی است که موجد همبستگی است و آدم ها را به ملاحظه همنوعان وامی دارد و سبب می شود که اعمال خود را تحت فرمان چیزی غیر از غرایز اگوئیستی قرار دهند.

·        (دورکهایم، «تقسیم اجتماعی کار»، چاپ دوم، 1911، ص 393، ترجمه هورست هولتسر)

35

·        دورکهایم در اثر خود تحت عنوان «تقسیم اجتماعی کار» (1893)، اثری که بی تردید در کانون آثار او قرار دارد و هسته آن تعیین کننده سمت و سوی آثار بعدی او ست، می کوشد تا تئوری «همبستگی اجتماعی» را بطور منظم (سیستماتیک)  توسعه دهد و بدین وسیله «سیمان اجتماعی رئال» را آشکار سازد.

·        (چایتلین، «ایده ئولوژی و توسعه تئوری سوسیولوژیکی»، 1968، ص 236)  

36

·        دورکهایم میان دو نوع همبستگی تفاوت می گذارد:

·        همبستگی مکانیکی و همبستگی ارگانیکی  

37

·        هر دو فرم همبستگی بنظر دورکهایم مبتنی بر توسعه روند تقسیم تاریخی کارند و جوامع بشری را از همبستگی مکانیکی به همبستگی ارگانیکی سوق می دهند.   

·        (دورکهایم، «تقسیم اجتماعی کار»، چاپ دوم، 1911، ص 35، 79)

ادامه دارد.