قرآن کریم از دیدی دیگر (20)

تحلیلی از

فریدون ابراهیمی

آیه 26

سوره بقره

خداوند از اين كه

ـ به موجودات ظاهرا كوچكى ـ

مانند پشه

 و حتى كمتر از آن

 مثال بزند شرم نمى ‏كند.

 در اين ميان

 آنان كه ايمان آورده ‏اند، مى‏ دانند كه آن، حقيقتى است از طرف پروردگارشان  و اما آنها كه راه كفر را پيموده ‏اند،

(اين موضوع را بهانه كرده)

مى ‏گويند:

«منظور خداوند از اين مثل چه بوده است؟!»

آرى، خدا جمع زيادى را با آن گمراه  و گروه بسيارى را هدايت مى ‏كند

 ولى تنها فاسقان را با آن گمراه مى‏سازد.

·        اگر کسی این آیه را با آیه قبلی مورد مقایسه قرار دهد، به نتایج جالبی دست می یابد: 

به كسانى كه ايمان آورده  و كارهاى شايسته انجام داده ‏اند، بشارت ده كه باغ هايى از بهشت براى آنها ست كه نهرها از زير درختانش جاري است.

هر زمان كه ميوه‏اى از آن، به آنان داده شود، مى‏گويند:

«اين همان است كه قبلا به ما روزى داده شده بود.

(ولى اينها چقدر از آنها بهتر و عاليتر است.)»

 و ميوه‏ هايى كه براى آنها آورده مى‏شود، همه (از نظر خوبى و زيبايى) يكسانند

و براى آنان همسرانى پاك و پاكيزه است

و جاودانه در آن خواهند بود.  

1

·        نتیجه اول این است که سوره های قرآن فاقد انسجام موضوعی اند.

·        یعنی میان آیات آن پیوند منطقی و معنوی وجود ندارد.

·        در آیه قبلی وعده بهشت داده می شود و در آیه بعدی به انتقادات مخالفین در زمینه مثال پشه، واکنش نشان داده می شود.

2

·        به همین دلیل منتقدین بورژوائی قرآن که از تسلیحات فکری علمی و انقلابی محروم اند، به احادیث پناه می برند و به تخریب شخصیت خود پیامبر می پردازند.

·        در نتیجه به جای بررسی آیات قرآن، به بررسی اختلافات پیامبر با زنانش و یا اختلافات میان زنانش می پردازند.

3

خداوند از اين كه

ـ به موجودات ظاهرا كوچكى ـ

مانند پشه

 و حتى كمتر از آن

 مثال بزند شرم نمى ‏كند.

·        این بخش از آیه 26 سوره بقره، نشاندهنده آن است که منتقدین سطح استدلالی نازل خدا را به نقد کشیده اند.

·        اگر مورد مطروحه بطور مشخص مطرح می شد، قابل تحلیل مشخص می بود.

·        ولی خدا به کلی گوئی پرداخته است تا پیروز از چالش فکری بیرون رود.

4

·        از پسیکولوژی حاکم بر این جمله، موضع ضعف خدا روشن می شود.

·        خدا به «شرم نکردن خود از مثال پشه و غیره» اشاره می کند.

·        این به معنی خالی بودن چنته ی خدا از سخن و ضمنا به معنی عقب نشینی او ست.

·        این مسئله در ادامه آیه روشنتر می شود:   

5

آنان كه ايمان آورده ‏اند، مى‏ دانند

 كه آن، حقيقتى است از طرف پروردگارشان  

و اما آنها كه راه كفر را پيموده ‏اند،

(اين موضوع را بهانه كرده)

مى ‏گويند:

«منظور خداوند از اين مثل چه بوده است؟!»

·        خدا به جای استدلال منطقی و دفاع از نظر خود، مخاطب و یا شنونده را مورد طبقه بندی سوبژکتیو قرار می دهد.

·        یعنی به جای پرداختن به اوبژکت (موضوع) شناخت (سخن خود) به سوبژکت شناخت (مؤمنین و مخالفین) می پردازد:  

الف

آنان كه ايمان آورده ‏اند، مى‏ دانند كه

 آن، حقيقتى است از طرف پروردگارشان.   

·        هر کس مؤمن باشد، هر سخن خدا را به سکه نقد می خرد و با حقیقت مطلق یکسان می داند.

1

·        این بدان معنی است که حقیقت نه عینی، نه اوبژکتیو، بلکه سوبژکتیو است.

·        مثلا سیبیت سیب نه با توجه به خود سیب، نه با توجه به اوبژکت شناخت، بلکه با توجه به ادعای سوبژکت شناخت مثلا خدا و یا پیامبر و یا این و آن تعیین می شود.

·        این یعنی سوبژکتیویسم معرفتی.

2

·        بدین طریق، حکم و یا اندیشه واحدی می تواند بسته به ایمان و کفر افراد، حقیقی و یا باطل قلمداد می شوند.

·        صراحت روشنی در این زمینه در این بخش آیه هست:

آنان كه ايمان آورده ‏اند، مى‏ دانند كه آن، حقيقتى است از طرف پروردگارشان  

·        یعنی ایمان، همان و حقیقی بودن هر سخن خدا و یا منسوب به خدا، همان.

3

·        وقتی گفته می شود که قرآن، مکتب بد آموزی فکری است، به همین دلیل است.

·        خدا در این آیه، تیشه بر ریشه خود اندیشی انسان ها فرود می آورد.

·        خدا کارخانه مغز مؤمنین را تعطیل می کند تا جزم های ثابت و جامد معینی را به عنوان حقیقت محض جا بزند.

4

·        در نتیجه، مؤمنین کمترین تردیدی حتی در صحت جزم های جامد به ذهن خود خطور نمی دهند، چه رسد به سنجش  صحت و سقم آنها به محک و به مدد تجربه و آزمون و آزمایش.

5

·        خدا دیالک تیک پراتیک و تئوری را به شکل دوئالیسم عزم (عمل) و جزم در می آورد و ضمنا وارونه می سازد:

·        جزم در دیالک تیک عزم و جزم (پراتیک و تئوری)، نقش تعیین کننده کسب می کند.

ب

و اما آنها كه راه كفر را پيموده ‏اند،

مى ‏گويند:

«منظور خداوند از اين مثل چه بوده است؟!»

·        خدا منتقدین را ا به خاطر خود اندیشی آنها مورد انتقاد قرار می دهد.

·        به دلیل پرسندگی آنها مورد انتقاد قرار می دهد.

·        خدا حتی طرح سؤالی را به انسان ها مجاز نمی دارد.

·        طرح سؤال معصومی مبنی بر اینکه «منظور خداوند از اين مثل چه بوده است؟»، در قاموس خدا، کفر محض است.

·        جرم نابخشودنی است.

·        اما ادامه اقامه دلیل خدا خواندنی تر است.

6

آرى، خدا جمع زيادى را با آن گمراه  و گروه بسيارى را هدايت مى ‏كند

·        خدا در این جمله مدعی آن است که با مثال زدن پشه ای، دسته ای از مردم را گمراه و دسته دیگر را هدایت می کند.

·        بنابرین خدا ـ به قول خودش ـ دیالک تیکی از راهنما و چاهنما (گمراه ساز)  است.

·        چرا باید خدای رحمان و رحیم به گمراه سازی مردم کمر بر بندد؟

·        چرا همه مردم را خدای توانا به راه راست هدایت نمی کند؟

7

ولى تنها فاسقان را با آن گمراه مى‏ سازد.

·        بنا بر این جمله خدا، با مثال پشه، فقط فاسقان گمراه می شوند.

·        فاسق اما به چه معنی است؟

8

ولى تنها فاسقان را با آن گمراه مى‏ سازد.

·        فاسق یعنی گمراه، گناهکار. 

·        در این صورت، گمراهان و گناهکاران با شنیدن مثال پشه، گمراه می شوند.

·        نمی توان با توجه به این جور استدلالات ضد و نقیض خدا، به منتقدین آن زمان حق نداد.

·        چون مفهوم «گمراه کردن گمراهان»، اصلا مفهوم نیست.

·        چون مفهوم «گمراه کردن گمراهان»، یاوه است.

·        بی معنی است. 

ادامه دارد.