پروفسور دکتر
گونتر کروبر
برگردان شین
میم شین
12
افلاطون (447 ـ 347 ق. م.)
فیلسوف یونان باستان
از شاگردان سقراط
تماشای ایده عینی بوسیله روح در ایام تهی بودن از جسم
·
نظریه ایدئالیستی از علیت را افلاطون
رواج داد:
·
«هرچیزی را علتی است، اما علل واقعی، ایده ها هستند.
·
جهان ایده ها علت وجود جهان چیزها ست.»
13
ارسطو (384 ـ 332 ق. م.)
ارسطو از مهمترین و متنفذترین فلاسفه تاریخ است.
او اصول بیشماری را هم بنیاد نهاده و هم تحت تأثیر جدی قرار
داده است.
از آن جمله اند :
تئوری علوم
منطق
بیولوژی
فیزیک
اتیک
تئوری شعر
تئوری دولت
ارسطو دانش زمان خود را به شرح زیر طبقه بندی کرده است :
ارگانون (که بعد از مرگ او به آثار او اضافه می شود.)
علوم تئوریکی (نظری)
علوم پراتیکی (عملی)
علوم پوئه تیکی (شعری)
علوم تئوریکی به اجزای زیر طبقه بندی می شوند :
فلسفه اولین (متافیزیک)
علوم طبیعی
علوم ریاضی (مته متیک)
فلسفه اولین به اجزای زیر طبقه بندی می شود :
تئوری جوهر
تئوری اصول
تئولوژی
·
ارسطو به نقد نظریه افلاطون
مبادرت می ورزد و اصولا فرمولبندی ماتریالیستی از علیت را ارائه می دهد:
·
«هر انچه پدید می آید، بوسیله چیزی پدید می آید، از چیزی و به
عنوان چیزی پدید می آید.»
·
(ارسطو، «متافیزیک»، 8 ، 7)
14
·
ارسطو چهار نوع علت را نام می برد:
الف
·
علت مادی
ب
·
علت صوری (نمودین، فرمال)
ب
·
علت نهائی
ت
·
علت مؤثر.
15
·
ارسطو با باور به فرم متعالی (خدا، محرک ازلی) به مطلق کردن
علت صوری و علت نهائی مبادرت می ورزد و سرانجام علیت را تابع غائیت (فینالیته) می نماید.
·
(فینالیته یعنی تعیین هر حادثه نه، بوسیله علت
آن، بلکه بوسیله غایت و هدف آن.
·
در اسلام به عنوان مثال، خلقت انسان به نیت شناخت خدا
صورت گرفته است. مترجم)
·
مراجعه کنید به غایت (فینالیته) در تارنمای دایرة المعارف
روشنگری
16
·
تضاد دیالک تیکی علیت (این حقیقت امر که پدیده ای وقتی
می تواند علت نامیده شود، که معلول مربوطه موجود باشد) برای اولین بار توسط شکاکان
ـ بویژه سکستوس امپیریکوس ـ (البته به مثابه تناقض منطقی) مطرح شد و به
عنوان دلیلی بر عدم وجود عینی علیت مورد استفاده قرار گرفت.
17
توماس فون اکوین (1225 ـ 1274)
ایتالیائی الاصل و یکی از متنفذترین فلاسفه و تئولوگ های تاریخ
از مهمترین فقهای کلیسای کاتولیک
از نمایندگان اصلی فلسفه در قرون وسطی
متعالی (اسکولاستیک)
میراث معنوی خارق العاده او هنوز هم در
نئوتومیسم و نئواسکولاستیک
مؤثر است.
کلیسای کاتولیک روم او را جزو قدیسان تلقی می کند.
·
درک ارسطوئی علیت را
فلسفه اسکولاستیکی (بویژه توماس فون اکوین) از
مختصات ماتریالیستی آن مبرا ساخت و به شرح زیر مورد استفاده قرار داد:
الف
·
علیت به معنی تحقق یک امکان است که علت نهائی آن خدا ست.
·
مراجعه کنید به امکان، دیالک تیک امکان و واقعیت (بالقوه و
بالفعل) در تارنمای دایرة المعارف روشنگری
ب
·
علت مؤثر باید تابع علت نهائی باشد.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر