سیری در شعری از مرتضی محسنی (1)

مرتضی محسنی

سرچشمه:

صفحه فیس بوک

مرتضی محسنی

 

فرمان نمی برم!

تقدیم به خسرو صادقی بروجنی که این روزها در سوگ هم خانه وهم نشینش است.

·        فرمان نمی برم!

·        به آسمان تیره چشم نمی دوزم

·        چارنعل تاختن سرمایه را

·        به تماشا نشسته ام

·        و تکاپوی زبان برهنه

·        و پویش سر و دست،

·        باور داشتن به وجود کیفر

·        کیفر تاریخی ی جماعتی دوچهره

·        مردانی بی رؤیا

·        بانیان رنج.

·        در این گذار

·        سلاح

·        زنگار وعظ  چشم پوشی از بدی

·        و نیکی به همسایه

·        خرافه ی تکافوی ورد و ذکر

·        در تاریکی و با تاریکی

·        و حدیث نفس

·        و پرستش موهوم

·        و تنهائی راهبانه نیست.

·        من ـ نه گویان ـ می جنگم

·        با سلاحی نقره فام

·        از یگانگی دوزخیان زمین

·        واز یاد رفتگان

·        و چراغی که زمین خوردگان را

·        در دور آخر بازی

·        از جذبه های نگاه

·        و ماورا تن

·        و دایره اتفاق

·        خواهد رهانید.

پایان

میم

·        نعمت بی بدیلی است  آشنا شدن با شاعری بشردوست و با اندیشه های ارجمندش، آنهم در روزگاری تیره تر از تیره.

·        در فهم این شعر زیبا چند سؤال داشتیم:

1

«و حدیث نفس

و پرستش موهوم

و تنهائی راهبانه نیست.»

الف

و حدیث نفس

·        مفهوم «حدیث نفس»، اشاره به نفس اماره و لوامه است؟

ب

و تنهائی راهبانه نیست.

·        «و تنهائی راهبانه ی نیست»

·        خوانش ما درست بوده؟

·        منظور از «نیست» همان پوچی (نیهل) است؟

2

« باور داشتن به وجود کیفر

کیفر تاریخی ی جماعتی دوچهره

مردانی بی رؤیا

بانیان رنج.»

·        منظور از جماعتی دوچهره، بی رؤیا و بانیان رنج، اعضای طبقه حاکمه بوده؟

·        خیلی ممنون

شاعر

·        اشاره به "راه ها" و یا بیراهه هائی بوده که در هنگامه شکست و نا امیدی به آن ها پناه برده می شود:

·        «حدیث نفس، پرستش موهوم، تنهائی راهبانه»، هر کدام پناهگاهی است که مقهور شدگان بدان می خزند.

·        اما "تنهائی راهبانه "درست است و نه «تنهائی راهبانه ی نیست.»

·        نمی دانم شاید در نوشته اول من "ی" اضافه به کار برده ام؟

·        برداشت پایانی شما درست بوده است.  

میم

در این گذار

سلاح

زنگار وعظ  چشم پوشی از بدی

و نیکی به همسایه

خرافه ی تکافوی ورد و ذکر

در تاریکی و با تاریکی

و حدیث نفس

و پرستش موهوم

و تنهائی راهبانه نیست.

·        نه، شما «ی» اضافی بکار نبرده بودید.

·        حالا فهمیددیم.

·        «نیست»  بدین طریق به همه مفاهیم فوق نسبت داده می شود:

سلاح ما «زنگار وعظ  چشم پوشی از بدی

و نیکی به همسایه

خرافه ی تکافوی ورد و ذکر

در تاریکی و با تاریکی

و حدیث نفس

و پرستش موهوم» نیست.

·        قبلا چنین خوانده بودیم.

·        ولی آنچه که ما را به تردید در صحت خوانش خویش افکنده بود، مفهوم وعظ  « چشم پوشی از بدی و نیکی به همسایه» بود. 

·        البته اگر رادیکال بیاندیشیم، حق با شما ست.

·        ما بر این اندیشه رانده بودیم که وعظ «چشم پوشی از بدی و نیکی به همسایه» را ما هم ـ در تحلیل نهائی ـ نمایندگی می کنیم.

·        یعنی در گنجینه هنجارهای ما هم، همین هنجار البته با محتوای غنی تری و در فرم دیگری حضور دارد.

·        ما شعور اجتماعی ماقبل را (که ادیان آسمانی نیز فرمی از آنند) نفی دیالک تیکی می کنیم.

·        تفاوت نفی دیالک تیکی با نفی عریان، نفی مکانیکی، تخریب و امحاء و نابودی از زمین تا کهکشان است.

·         

·        نفی دیالک تیکی ـ همانطور که بی تردید می دانید ـ یعنی حفظ، توسعه، تحکیم و گسترش فراگیر جنبه های مثبت و بالنده و هومانیستی آنها و دور ریختن جنبه ها و جوانب منفی، مرده، میرنده و ارتجاعی انها.  

·        «چشم پوشی از بدی و نیکی به همسایه» البته با فرم  و محتوای غنی تر و عمیقتری در هنجارهای ما هم وجود دارد.

·        به این دلیل بود، که خوانش خود از این بند شعر را مورد تجدید نظر قرار دادیم.

·        خوب شد که پرسیدیم.

·        خیلی خیلی ممنون

پایان