تمرین تفکر مفهومی (12)

شین میم شین

سعدی
دلاور که باری تهور نمود
بباید به مقدارش اندر فزود
(دکتر حسین رزمجو: بوستان سعدی، ص 49)

• رزمنده ای که تهور و بی باکی از خود نشان دهد، باید به مقدارش افزود.

• سعدی در این حکم، با تیر واحدی، چندین نشان می زند:
• او با بیت واحدی چندین دیالک تیک را همزمان توسعه می دهد:

1

• سعدی با استفاده از مفهوم «مقدار»، دیالک تیک کمیت و کیفیت را توسعه می دهد و بدرستی نقش تعیین کننده را در دیالک تیک کمیت و کیفیت، از آن کیفیت می داند:
• مقدار به معنی کمی آن، با مفهوم « تعداد» مترادف است و به معنی کیفی آن، با مفاهیم «مقام»، اعتبار، «درجه و رتبه نظامی در این بیت.»

2

• سعدی در این بیت از سوی دیگر، دیالک تیک استثناء و قاعده را به شکل دیالک تیک تهور و سرمشق توسعه و تعمیم می دهد:
• رزمنده متهور (استثناء) باید برای بقیه سربازان، درجه داران و افسران سرمشق قرار گیرد، تا تهور و بی باکی رفته رفته از استثناء به قاعده مبدل شود و لشکری از رزمندگان متهور پدید آید.

• درک سعدی از امور نظامی شاید بنظر ساده لوحان شگفت انگیز جلوه کند.

• ولی راز تیزاندیشی و وسعت نظر سعدی در همه زمینه ها در ساز و برگ دیالک تیکی خودپوئی است که حکیم بی مانند قرون وسطی در اخیتار دارد.

• خود این متد فکری متدی اعجازگر است:
• شاهکلیدی شگفت انگیز است برای گشودن قفل های معرفتی و نظری گونه گون!

3

• در تئوری تبدیل استثناء به قاعده، دیالک تیک دیگری آشیان دارد:
• دیالک تیک ضرورت و تصادف

• مراجعه کنید به دیالک تیک ضرورت و تصادف در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

• تهور پدیده ای تصادفی است.

• با تشویق مادی و معنوی آن، با ارتقای مقام، درجه و رتبهء رزمنده متهور استثنائی، با دادن مسئولیت بیشتر به او، با سرمشق و نمونه قرار دادن او، تصادف رفته رفته به درجه ضرورت ارتقاء می یابد و تهور در روحیه او و افراد دیگر تثبیت می شود.

• چنین روحیه ای را پیامبر با اتکاء بر ایمان به خدا در اعراب بوجود می آورد و به قول فردوسی از «اعراب شیر شتر خور و سوسمار خور» لشکری پدید می آورد، که نه تنها «تاج کیانی را آرزو» می کند، بلکه تاج کذائی کیانی را به زیر می کشد!

• کاری که پیامبر بلحاظ فلسفی انجام می دهد، تعبیه ساز و برگی از شعور برای تغییر وجود است!

• تشکیل حبل المتینی از باور (تئوری) برای بر آمدن از عهده انجام رسالتی تاریخی (پراتیک) است!

• مراجعه کنید به دیالک تیک تئوری و پراتیک در تارنمای دایرة المعارف روشنگری

پایان