جلال‌الدین محمد بلخی
معروف به مولوی
(۶۰۴ ـ ۶۷۲ ه. ق)
ویرایش و تحلیل
از
شین میم شین
خلوت طلبیدن آن ولی از پادشاه
جهت دریافتن رنج کنیزک
دفتر اول
۱
وعده ها و لطف های آن حکیم
وعده ها و لطف های آن حکیم
کرد آن رنجور را آمن ز بیم
وعده ها باشد حقیقی،
دلپذیر
دلپذیر
وعده‌ها باشد مجازی،
تا سه گیر
تا سه گیر
وعدهٔ اهل کرم گنج روان
وعدهٔ نا اهل شد رنج روان
معنی تحت اللفظی:
وعده ها و الطاف حکیم،
کنیزک را نترس و بی باک ساخت.
اگر وعده ها حقیقی باشند،
دلپذیرخواهند بود.
اگر مجازی باشند، موجب دردسر خواهند بود.
وعده های اهل بخشش
گنج روح و روان اند
و
وعده های نا اهل
رنج روان.
۲
وعده ها و لطف های آن حکیم
کرد آن رنجور را آمن ز بیم
مولانا در این بیت شعر،
دیالک تیک وسیله و فونکسیون
را
به شکل دیالک تیک وعده و اطمینان خاطر بسط و تعمیم می دهد.
این ادعای مولانا
اما
به چه معنی است
و
چه پیامدهایی دارد؟
۳
وعده ها و لطف های آن حکیم
کرد آن رنجور را آمن ز بیم
شنونده و خواننده این بیت شعر،
سلب خرد و خوداندیشی می شود.
خر می شود.
دل به وعده و وعید این و آن می بندد.
یعنی
از تحلیل دیالک تیکی مستقل قضایا نهی می شود.
اینجا هم از خر پروری و خرد ستیزی عرفان پرده برمی افتد:
طلاب مولانا
خام اندیش و وابسته (نوکرصفت) بار می آیند
و
نه
خوداندیش و خودمختار (مستقل)
اگر کسی به وعده ها و وعید های این و آن ایمان بیاورد،
طولی نمی کشد که گوش هایش درازتر از گوش خر می شوند.
چون
وعده توخالی و بی پشتوانه دادن
مرسوم ترین کسب و کار هر ننه مرده ای است.
۴
تا سه گیر
مولانا
در این بیت شعر
دیالک تیک حقیقت و باطل
را
به شکل دیالک تیک حقیقی و مجازی بسط و تعمیم می دهد
تا
وعده ها
را
به طرز پسیکولوژیستی
طبقه بندی کند.
وعده های حقیقی دلپذیرند.
ولی
وعده های الکی و کشکی و دلخوشکنکی
موجب دردسر.
۵
مولانا
در این بیت شعر
برای طبقه بندی وعده ها
معیار سوبژکتیو دیگری (معیار اخلاقی) اختراع می کند که به درد هیچ کسی نمی خورد:
وعده صاحبان کرم، روح حریف را استغناء می بخشد.
ولی
وعده نااهل،
روح حریف را به عذاب الیم دچار می سازد.
درقاموس مولانا،
ضد دوئالیستی صاحبکرم، نااهل است.
نااهل
به معنی بی لیاقت و ناخلف است
و
کمترین ربطی به صاحبکرم
ندارد.
پایان
ادامه دارد.
معنی تحت اللفظی:
وعده ها و الطاف حکیم،
کنیزک را نترس و بی باک ساخت.
اگر وعده ها حقیقی باشند،
دلپذیرخواهند بود.
اگر مجازی باشند، موجب دردسر خواهند بود.
وعده های اهل بخشش
گنج روح و روان اند
و
وعده های نا اهل
رنج روان.
۲
وعده ها و لطف های آن حکیم
کرد آن رنجور را آمن ز بیم
مولانا در این بیت شعر،
دیالک تیک وسیله و فونکسیون
را
به شکل دیالک تیک وعده و اطمینان خاطر بسط و تعمیم می دهد.
این ادعای مولانا
اما
به چه معنی است
و
چه پیامدهایی دارد؟
۳
وعده ها و لطف های آن حکیم
کرد آن رنجور را آمن ز بیم
شنونده و خواننده این بیت شعر،
سلب خرد و خوداندیشی می شود.
خر می شود.
دل به وعده و وعید این و آن می بندد.
یعنی
از تحلیل دیالک تیکی مستقل قضایا نهی می شود.
اینجا هم از خر پروری و خرد ستیزی عرفان پرده برمی افتد:
طلاب مولانا
خام اندیش و وابسته (نوکرصفت) بار می آیند
و
نه
خوداندیش و خودمختار (مستقل)
اگر کسی به وعده ها و وعید های این و آن ایمان بیاورد،
طولی نمی کشد که گوش هایش درازتر از گوش خر می شوند.
چون
وعده توخالی و بی پشتوانه دادن
مرسوم ترین کسب و کار هر ننه مرده ای است.
۴
وعده ها باشد حقیقی،
دلپذیر
وعده‌ها باشد مجازی،دلپذیر
تا سه گیر
مولانا
در این بیت شعر
دیالک تیک حقیقت و باطل
را
به شکل دیالک تیک حقیقی و مجازی بسط و تعمیم می دهد
تا
وعده ها
را
به طرز پسیکولوژیستی
طبقه بندی کند.
وعده های حقیقی دلپذیرند.
ولی
وعده های الکی و کشکی و دلخوشکنکی
موجب دردسر.
۵
وعدهٔ اهل کرم گنج روان
وعدهٔ نا اهل شد رنج روانمولانا
در این بیت شعر
برای طبقه بندی وعده ها
معیار سوبژکتیو دیگری (معیار اخلاقی) اختراع می کند که به درد هیچ کسی نمی خورد:
وعده صاحبان کرم، روح حریف را استغناء می بخشد.
ولی
وعده نااهل،
روح حریف را به عذاب الیم دچار می سازد.
درقاموس مولانا،
ضد دوئالیستی صاحبکرم، نااهل است.
نااهل
به معنی بی لیاقت و ناخلف است
و
کمترین ربطی به صاحبکرم
ندارد.
پایان
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر