مشاجره بر سر مفاهیم عام (یونیورسال ها) (2) پروفسور دکتر مانفرد بور
برگردان شین میم شین
• پورفیریوس می نویسد:
• «من در رابطه با مفاهیم نوع و گونه به پرسش های زیر پاسخ نخواهم داد:
الف
• آیا مفاهیم نوع و گونه وجود خارجی دارند و یا فقط در ذهن ما وجود دارند؟
ب
• و اگر وجود خارجی دارند، آیا جسمانی اند و یا غیرجسمانی اند؟
ب
• آیا آنها جدا از چیزهای حسی اند و یا در چیزهای حسی اند و یا از چیزهای ساخته شده اند؟
• زیرا چنین کاری امر مهمی است و به بررسی همه جانبه نیاز دارد.»
1
• پورفیریوس با این فرمولبندی، اگر هم بطور مسکوت، مفهوم «واقعیت» را زیر علامت سؤال قرار می دهد.
• مفهوم «واقعیت» را که از انتقاد ارسطو از آموزش ایده ای افلاطون نشئت گرفته است.
• پورفیریوس، البته ضمنا به جانبداری ضمنی از ایده افلاطونی می پردازد، امری که برای توسعه کل اسکولاستیک پیامدهای مهمی بدنبال داشته است.
• زیرا او با عدم برخورد به راه حل ارسطوئی مسئله و با عدم موضعگیری صریح نسبت بدان، همه کسانی را که نظرات او را مرجع می دانستند و به سبب وضع ادبیات در دوران اسکولاستیک آغازین، باید هم مرجع می دانستند، از ارسطو کنده و به دامن افلاطون می اندازد.
2
• اسکولاستیک آغازین راه حل پورفیریوس را بمثابه راه حلی درجه اول با اشتیاق تمام بخدمت می گیرد.
3
• بعدها، اسکولاستیک واپسین، در تمامت خود، بارها مسئله مفاهیم عام (یونیورسال ها) را در وسعت و حدت بی سابقه ای در کانون بحث خود قرار می دهد.
• آن سان که توسعه اسکولاستیک در مسیری طولانی با تاریخ مشاجره بر سر مفاهیم عام (یونیورسال ها) در قرون وسطی عجین شده است.
4
• این امر تصادفی نبوده است.
• آنچه که در نظر اول، بمثابه مسئله ای معرفتی ـ نظری (یعنی مسئله مربوط به تئوری شناخت) در باره واقعی بودن عام جلوه می کند، مسائل تئولوژیکی اساسی را مطرح می کند، که برای کلیسای کاتولیکی، بالاعم و برای سیستم متافیزیکی و دگم های کلیسائی، بالاخص، از اهمیت حیاتی ـ مماتی برخوردار بوده اند.
5
• چون انکار واقعیت عام (واقعی بودن عام)، نهایتا به انکار واقعیت متعالی، یعنی به انکار نزدیکی مورد ادعای کلیسای کاتولیکی به خدا، منجرمی شود.
• بدین طریق، سلسله مراتب کلیسائی زاید و مردود از آب در می آید و کلیسا ـ بمثابه نهاد و مؤسسه ای ـ بطورکلی، زیرعلامت سؤال قرار می گیرد.
6
• از آنجا که راه حل های ارائه شده در مشاجره بر سر مفاهیم عام (یونیورسال ها)، بطور آشکار و نهان، درهرحال به تعالیم اساسی تئولوژیکی مربوط می شوند، دو پیامد متضاد زیر را به دنبال می آورند:
الف
• بطور مستقیم و یا غیرمستقیم، به توجیه فلسفی سیستم متافیزیکی دگم های کلیسای کاتولیکی منجر می شوند.
ب
• و یا به نشان دادن بی پایگی و بیهودگی آن و نهایتا به براندازی، نابودی فلسفی و تارومار شدن آن منتهی می شوند.
7
• پشت سر این مشاجره ها بر سر مفاهیم عام (یونیورسال ها)، در قرون وسطی، مبارزات جهان بینانه مهمی قرار داشته اند، مبارزاتی که از انگیزه های سیاسی و اجتماعی ریشه می گرفتند و حاملین آنها به گروهبندی های سیاسی ـ اجتماعی مترقی و یا ارتجاعی جامعه فئودالی تعلق داشته اند.
8
• از این رو حل مسئله مفاهیم عام (یونیورسال ها) از سوی نومینالیسم و رئالیسم ، بطورعینی، بمعنی موضعگیری عمیقا جهان بینانه با پیامدهای اجتماعی ـ سیاسی بوده است.
مراجعه کنید به نومینالیسم و رئالیسم در توضیح مکاتب مهم مربوط به «تئوری شناخت» در تارنمای دایرة المعارف روشنگری
ادامه دارد
ادامه دارد
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر