شین میم شین
شیخ سعدی
(۱۱۸۴ ـ ۱۲۸۳ و یا ۱۲۹۱)
حکایت یازدهم
۱
دو کس چه کنند از پی خاص و عام
یکی نیکمحضر، یکی زشتنام:
معنی تحت اللفظی:
چاه
همیشه و همه جا
به دست دو نوع آدم حفر می شود:
به دست نیکمحضری
و
به دست زشتنمامی
سعدی
در این بیت شعر،
دوئالیسم هابیل و قابیل (خیر مطلق و شر مطلق)
را
به شکل دیالک تیک تیک (۱) بسط و تعمیم می دهد.
جواب
سعدی
در این بیت شعر،
دوئالیسم هابیل و قابیل (خیر مطلق و شر مطلق)
را
به شکل دیالک تیک تیک محضر و زشتنام بسط و تعمیم می دهد.
سؤال این است که چرا ضد دیالک تیکی و یا دوئالیستی زشت نام، نیکمحضر باید باشد و نه نیک نام؟
در فلسفه سعدی
رابطه فرم و محتوا
و
ظاهر و ذات
نه
دیالک تیکی،
بلکه هارمونیکی اند.
یعنی
فقط
در وحدت با همند و نه در تضاد با هم.
به
همین دلیل ماهیت هر بدنامی، به طور اوتوماتیک، بد است
و
ماهیت هم نیک محضری (خوش رویی، خوش صحبتی)، نیک.
البته
سعدی
در این مورد نیز پیگیر نیست.
مثلا
وقتی می گوید:
صورت زیبای ظاهر هیچ نیست
ای برادر سیرت زیبا بیار
رابطه صورت وسیرت
دیالک تیکی
است
و
نه
هارمونیکی.
یعنی
آدمیان می توانند علیرغم داشتن ظاهر زیبایی،
ذات زشتی
داشته باشند.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر