جامعه باز و بسته
انسان شناسی و فرهنگ
ایان گِریِم باربور
(۱۹۲۳ ـ ۲۰۱۳)
پژوهشگر اهل ایالات متحده آمریکا
در زمینه روابط بین دانش و مذهب
ویکی‌پدیا
«از دید پوپر نظريه ها هر چند هرگز تحقيق پذير [= اثبات بردار] نيستند
ولي
بایستی
علي الاصول
تكذيب پذير[= ابطال بردار] باشند.
به
گفته او در انتخاب بين دو نظريه دانشمندان
بايد آن يك را برگزينند و به كار گيرند
كه
تعداد و نتايج يا استنتاجهاي قابل ابطالش در تجربه
بيشتر باشد
چرا كه اگر چنين نظريه اي از آزمون تجربه
جان به در ببرد
سزاوار اطمينان بيشتري
است.»
۱
«از دید پوپر
نظريه ها
هر چند
هرگز
تحقيق پذير [= اثبات بردار]
نيستند
ولي
بایستی
علي الاصول
تكذيب پذير[= ابطال بردار]
باشند.
صحت نظریه ها
را
هرگز
نمی توان
اثبات کرد.
این به معنی قطع امید هر متفکری و ضمنا نهی او
از
هر تلاشی برای اثبات صحت نظریه ای
است.
اما
همین پوپر
بلافاصله
اضافه می کند
که
اثبات بطلان نظریه ها
اصولا و قاعدتا
باید
امکان پذیر باشد.
مثال:
اثبات صحت مثلا جوشیدن آب تحت فشار جو در ۱۰۰ درجه سانتیگراد
محال است.
ولی
اثبات بطلان آن
ممنکن و میسر است.
خود این موضعگیری معرفتی ـ نظری پوپر
به
چه معنی است؟
۲
«از دید پوپر
نظريه ها
هر چند
هرگز
تحقيق پذير [= اثبات بردار]
نيستند
ولي
بایستی
علي الاصول
تكذيب پذير[= ابطال بردار]
باشند.
پوپر
دیالک تیک شناخت
را
دیالک تیک اثبات و سلب
را
دیالک تیک تصدیق و تکذیب
را
دیالک تیک اثبات صحت نظری و اثبات بطلان نظری
را
تخریب می کند.
قطب اثبات صحت نظری
را
دور می اندازد
و
قطب اثبات بطلان همان نظر
را
مطلق می کند.
در
نتیجه
شناخت واقعیت عینی در همه فرم هایش
مختل می شود
و
محال می گردد.
می توان گفت
که
پوپر
از
سویی
ندانم گرایی
(اگنوستیسیسم)
را
یعنی
بی لیاقتی انسان به شناخت جهان
را
نمایندگی، تبلیغ و تدریس می کند.
نمایندگی، تبلیغ و تدریس می کند.
یعنی
به
مسئله اساسی فلسفه در عرصه شناخت
راه حل ایدئالیستی
عرضه می دارد.
ضمنا
می توان گفت
که
پوپر
اولترا اسکپتیسیسم
(تردیدگرایی افراطی)
را
نمایندگی، تبلیغ و تدریس می کند.
اسکپتیسیسم منفی، مخرب و فلج کننده
را.
اسکپتیسیسم طبقات اجتماعی واپسین
در
طول تاریخ
همین بوده است.
مراجعه کنید
به
اگنوستیسیسم
و
اسکپتیسیسم
۳
به
گفته او
در
انتخاب بين دو نظريه دانشمندان
بايد آن يك را برگزينند و به كار گيرند
كه
تعداد و نتايج يا استنتاج هاي قابل ابطالش در تجربه
بيشتر باشد
چرا كه اگر چنين نظريه اي
از
آزمون تجربه
جان به در ببرد
سزاوار اطمينان بيشتري
است.»
معنی تحت اللفظی:
از
دو نظریه
نظریه ای قابل اطمینان
است
که
بیشتر
به
محک تجربه
زده شده باشد.
اکنون
همه
امر و نهی های قبلی پوپر
نقش بر آب می شوند.
بنا بر این تجدید نظر
شناخت واقعیت عینی
دیگر
محال
تصور نمی شود.
می توان گفت
که
این
مفری برای خروج پوپر
از
بن بست معرفتی ـ نظری
است.
پوپر
بالاخره
باید
به
شناخت حتی المقدور حقیقت عینی
تن در دهد.
با
ندانمگرایی و تردیدگرایی
که
نمی توان
کار و تحقیق و زندگی کرد.
ایراد این نظر مبتنی بر تجدید نظر پوپر
کجا ست؟
۴
در
انتخاب بين دو نظريه دانشمندان
بايد آن يك را برگزينند و به كار گيرند
كه
تعداد و نتايج يا استنتاج هاي قابل ابطالش در تجربه
بيشتر باشد
وقتی
کسی
برای شناخت جهان
یعنی
برای کشف حقیقت عینی
از
تجربه
(امپیری)
معیار المعاییر
می سازد،
در
تجربه گرایی
(امپیریسم)
گیر می افتد.
با
امپیریسم
می توان
در
عرصه علوم طبیعی
مثلا فیزیک و شیمی و بیولوژی و غیره
به
شناخت اجزای معینی از اوبژکت شناخت
مثلا
فعل و انفعالات شیمیایی در چیز معینی
نایل آمد.
امپیریسم
اما
برای شناخت حقیقت عینی
کافی نیست.
امپیریسم
از
مکاتب فلسفی بورژوازی انگلیس
بود
که
توسط کانت و هگل
به
تیغ تیز انتقاد فلسفی
سپرده شده است.
مراجعه کنید
به
خرد ـ انسان ـ تاریخ
حقیقت
به
قول درست هگل
در
کل
است.
و
کل
نه
موضوع علوم تجربی
بلکه
موضوع فلسفه
است.
یعنی
برای شناخت جهان
و
برای کشف حقیقت عینی
باید
دو دیالک تیک معرفتی - نظری زیر
به
خدمت گرفته شود:
دیالک تیک حسی و عقلی
(سنسوئال و راسیونال)
و
دیالک تیک تجربی و نظری
(امپیریکی و تئوریکی)
هیچکدام از این اقطاب دیالک تیکی چهارگانه
نمی تواند
به
تنهایی
وجود داشته باشد.
شناخت حسی
باید
با
شناخت عقلی
و
شناخت تجربی
باید
با
شناخت تئوریکی
توأم باشد
تا
شناخت،
شناخت
باشد
و
نه
تصور و توهم.
خواجه شیراز
هم
از
تجربه
معیار المعاییر ساخته است:
خوش بود گر محک تجربه اید به میان
تا سیه روی شود، هر که در او غش باشد.
پدر تجربه
ای دل
توئی
آخر
ز چه روی
طمع مهر و وفا از پسران می داری؟
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر