بهروز خلیق
پارادایم و
فراپارادایم
سرچشمه:
اخبار
روز
http://www.akhbar-rooz.com
میم حجری
بهروز خلیق
در علوم اجتماعی هیچ نظام فکری جامع و فراگیر و یا
فراپارادایم وجود ندارد.
·
علوم
اجتماعی به چه می گویند و چه سیر و سرگذشتی داشته اند؟
1
·
علوم اجتماعی به مجموعه علومی اطلاق می شود که مربوط به پیوندها و روندهای توسعه در جامعه باشند.
·
علوم اجتماعی به مجموعه علومی اطلاق می شود که به روند زندگی
اجتماعی انسان ها و به بررسی روابط انسان ها با طبیعت مربوط باشند.
·
تشکیل و توسعه علوم اجتماعی از نظرهائی با تشکیل و توسعه
علوم طبیعی (فیزیک، شیمی، بیولوژی و غیره) فرق داشته است.
·
علوم اجتماعی خیلی دیرتر از علوم طبیعی توسعه یافته اند.
·
اما چرا و به چه دلیل؟
·
چرا باید بررسی علل زلزله با بررسی
علل انقلابات اجتماعی فرق داشته باشد؟
2
·
علت این تفاوت را باید در خود ویژگی های علوم اجتماعی
جستجو کرد که به شرح زیرند:
الف
·
اگر وظیفه علوم اجتماعی را حل و فصل تئوریکی پیوندهای
تماماجتماعی و تاریخی تلقی کنیم ـ وظیفه هر رشته علوم اجتماعی نیز در تحلیل نهائی
همین است ـ می توان شروع واقعی علوم اجتماعی را با اطمینان تمام تعیین کرد.
·
آنگاه می توان دید که شروع علوم اجتماعی با بنیانگذاری
مارکسیسم در پایان سال های چهل قرن نوزدهم همزمان است.
ب
·
تئوری های علوم اجتماعی با منافع اجتماعی، با مطالبات
سیاسی، ایدئولوژیکی و جهان بینانه نیروهای طبقاتی مختلف، یعنی با مبارزات احزاب
سیاسی ـ در مقایسه با علوم طبیعی ـ پیوند بمراتب مستقیم تری دارند.
·
زلزله و توفان و آتشفشان، باد و برف و باران شامل حال
تمامی سکنه کشوری می شوند.
·
انقلاب اجتماعی اما منافع طبقاتی بعضی
ها را به خطر می اندازد.
·
به همین دلیل توسعه تئوری ها در عرصه علوم اجتماعی بیانگر کم
و بیش دقیق مبارزات طبقات، تضاد منافع طبقات و بویژه نقش تاریخی طبقات مختلف
اجتماعی است.
ت
·
توسعه و توفیق تئوری سازی علوم اجتماعی با طرح فلسفی ـ
تئوریکی و جهان بینانه درست و یا نادرست در زندگی اجتماعی انسان ها ـ بمثابه کل ـ
پیوند بیواسطه تری دارند.
·
دلیل آن عبارت از این است که زندکی اجتماعی ـ همیشه ـ
نمودار پیوند بغرنجی است و روندها و قانونمندی های اجتماعی همیشه در عمل انسان ها
ـ بمثابه نیروهای طبقاتی ـ تحقق می یابند.
·
در وقوع زلزله و توفان، بنی بشر نقش تعیین کننده ندارد.
·
ولی برای هر تحول اجتماعی بزرگ و کوچک انسان ها باید وارد
عمل شوند.
پ
·
پیش شرط توسعه علوم اجتماعی و عدم وابستگی آنها به تئوری
های مذهبی، تئولوژیکی، گمانورزانه و سوبژکتیویستی اجتماعی عبارت است از تدوین
تئوری علمی ـ فلسفی جامعه و تاریخ ـ بمثابه کل.
3
·
شروع پژوهش علمی زندگی اجتماعی بی شک خیلی قبل از پیدایش
مارکسیسم بوده است.
·
در جهان باستان یونان و روم، گام های چشمگیری در زمینه
تاریخ نگاری، اقتصاد، تئوری دولت و تئوری حقوقی برداشته شده بود.
·
اما تنها زمانی که بورژوازی در صدد تشکیل نظام اجتماعی
خاص خود و استقرار حاکمیت طبقاتی خویش برآمد، اولین گام های تعیین کننده برای
توسعه سلسله ای از رشته های علوم اجتماعی برداشته شد، که به شرح زیر بوده اند:
الف
·
اقتصاد کلاسیک بورژوائی.
ب
·
تاریخ نگاری و تئوری تاریخ بورژوائی.
ت
·
تئوری طبقات بورژوائی.
پ
·
تئوری دولت بورژوائی.
4
رشته های مختلف علوم اجتماعی مارکسیستی ـ لنینیستی
·
علوم اجتماعی مارکسیستی ـ لنینیستی سیستم وحدتمند و بی
خلل، اما باز و در توسعه مدام اند و از
رشته های مختلف زیر تشکیل می یابند:
الف
رشته های فلسفی ـ جهان بینانه و فلسفی ـ سوسیولوژیکی (جامعه شناسی)
1
·
ماتریالیسم تاریخی.
2
·
اتیک.
3
·
استه تیک.
4
·
جنبه های اصلی تئوری شناخت
5
·
جنبه های اصلی تئوری علم.
ب
رشته
های مبتنی بر علوم منفرد سیستماتیک
1
·
اقتصاد سیاسی.
2
·
تئوری دولت و تئوری حقوقی
3
·
علوم مربوط به زبان.
4
·
جامعه شناسی.
5
·
روانشناسی اجتماعی.
ت
رشته
های تاریخی
1
·
علوم تاریخی عام.
2
·
تاریخ جامعه کارگری.
3
·
تاریخ فرهنگ.
4
·
تاریخ تفکر علمی و فلسفی.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر