سیری در گلستان سعدی (67)

 سعدی شیرازی 

 ( ۵۶۸ - ۶۷۱ هجری شمسی)

حکایت پنجم

(گلستان با ب اول، ص 24 ـ 25 ) 

تحلیلی از شین میم شین

توانم آن که نیازارم اندرون کسی

حسود را چه کنم، کاو ز خود به رنج در است؟

بمیر تا برهی ای حسود، کاین رنجی است،

که از مشقت آن، جز به مرگ، نتوان رست.

·       معنی تحت اللفظی:

·       پرهیز از مردم آزاری از دستم بر می آید.

·       ولی نمی دانم با حسود چه باید بکنم که از دست خودش در رنج است.

·       ای حسود، بمیر.

·       چون درمان درد تو فقط مرگ است.

1

توانم آن که نیازارم اندرون کسی

حسود را چه کنم، کاو ز خود به رنج در است؟

·       سعدی در این حکم، حسادت را امری طبیعی، جبلی، لدنی و مادر زاد تلقی می کند.

2

·       این همان  تئوری گوهر و بنیاد معروف خاص و عام سعدی و بعدها حافظ است که بر اساس دوئالیسم خیر  و شر (هابیل و قابیل) مبتنی است:

·       بنا بر این تئوری ضد علمی و ارتجاعی، آدم ها ماهیتا همیشه همان اند:

·       یا خیر مطلق اند و یا شر مطلق.

3

·       حسادت اما نه پدیده ای مادر زادی، طبیعی، خدادادی و ارثی، بلکه  پدیده ای اکتسابی و اجتماعی است.

·       حسادت علت مادی و معنوی دارد.

4

·       حسادت محصول جامعه طبقاتی است، جامعه ای که بر استثمار انسان بوسیله انسان مبتنی است.

الف

·       جامعه ای که در آن، جنگ همه علیه همه امری عادی و همیشگی است.

ب

·       جامعه ای که هر کس برای امرار معاش خویش، باید دامی بر سر راه دیگری بگسترد.

ت

·       جامعه ای که نه تنها گرگ ها در هراس از طعمه یکدیگر شدن به سر می برند، بلکه حتی گوسفندان به شاخ و شانه کشیدن علیه یکدیگر مجبورند.

5

·       اما جامعه طبقاتی، نه پدیده ای طبیعی، ازلی و ابدی، بلکه پدیده ی اجتماعی جدیدی است که به سبب توسعه نیروهای مولده، ضرورتا، در مرحله معینی از تاریخ بشری پدید آمده و درست به برکت توسعه فراتر همان نیروهای مولده در مرحله معینی از توسعه تاریخ بشری از بین خواهد رفت.

6

·       انسان ها خوی و خصال خود را در شکم مادر تشکیل نمی دهند، بلکه در روند زندگی خود به تجربه و تربیت کسب می کنند.

7

·       دشمنی و سوء ظن نسبت به همنوع از همان کودکی در سلول اولیه جامعه (خانواده) همراه با شیر مادر مثل زهری و چه بسا بمثابه پادزهری، در اندام کودک جاری می شود و قوام می یابد.

8

بمیر تا برهی ای حسود، کاین رنجی است،

که از مشقت آن، جز به مرگ، نتوان رست.

·       جبلی و لدنی تلقی کردن حسادت (شر)، بطور قانونی و منطقی به صدور حکم اعدام حسود (شرور) ختم می شود.

·       نتیجه نهائی منطقی تفکر دوئالیستی  هم همین است:

·        خیر مطلق باید حکم اعدام شر مطلق را کف دستش بگذارد و در نهایت خیرخواهی در گوشی حالی اش کند که همین مرگ قبل از همه به نفع خود او ست.

9

بمیر تا برهی ای حسود، کاین رنجی است،

که از مشقت آن، جز به مرگ، نتوان رست.

·       وقتی ما تئوری بنیاد سعدی و حافظ و اجامر و اوباش معاصر را تئوری شبه فاشیستی می نامیم، به همین دلیل است:

الف

·       دار و دسته های خونریز فاشیسم، امپریالیسم، فوندامنتالیسم و میلیتاریسم  نیز عملا با همین منطق، حکم کشتار کلکتیف (دسته جمعی) مردم را صادر می کردند.

ب

قربانیان فاشیسم

·       با همین منطق بود که کمونیست ها، یهودی ها، کولی ها، آنتی فاشیست ها، هومانیست ها، بیماران روانی، علیل ها و غیره محکوم به مرگ می شوند و نهایتا میلیون ها علیل جنگی از دار و دسته خود فاشیسم، فوندامنتالیسم و میلیتاریسم به جا می ماند.

ت

·       با همین منطق است که اسامه بن لادن و جورج بن جورج از محور خیر و شر دم می زنند و حکم جهاد مقدس خیر مطلق کذائی بر ضد شر مطلق من درآوردی را صادر می کنند و بشریت را به عصر بربریت برمی گردانند.

10

·       در قاموس سعدی، همه چیز، حتی حسادت،  بنیادی، طبیعی، مادرزادی، ازلی و ابدی است و لذا به مرض ارثی (ژنتیک) لاعلاج می ماند که انسان ها از شکم مادر به همراه می آورند و باید با خود به گور ببرند.

11

·       به همین دلیل است که در قاموس سعدی، رنج حسود از خویشتن او ست و برای رهاندن او از این رنج، باید او را از شر خودش آزاد ساخت، یعنی باید جلاد را خبر کرد تا گردنش را بزند.

12

·       رفته رفته روشن می شود که چرا تئوری گوهر و بنیاد و جزم (دگم) «مشیت الهی» برای جامعه فئودالی ـ بنده داری از اهمیت اساسی برخوردار اند.

·       این تئوری و این جزم بهترین توجیه نظری (تئوریکی) برای جنگ و قتل عام دیگران را در اختیار جباران خودکامه جهان قرار می دهد.

·       جنگی که برای برده داران و فئودال ها و امروزه برای امپریالیست ها از اهمیت تعیین کننده برخوردار است.

13

·       اما با قتل عام حسود، نمی توان حسادت را ریشه کن کرد.

·       برای از بین بردن حسادت و هر پدیده اجتماعی و اخلاقی و غیره دیگر، باید علل اجتماعی، مادی و معنوی پیدایش آن را از بین برد.

·       باید جامعه طبقاتی را از بین برد که محل تشکیل و تکثیر انواع و اقسام میکروب ها ست.

14

·       حسادت و غیره نیز بسان جامعه طبقاتی، به مثابه منشاء آن، پدیده ای تاریخی است.

·       جامعه طبقاتی از حدود دو هزار سال پیش پدید آمده، در حالیکه عمر بشریت به دهها هزار سال بالغ می شود.

ادامه دارد.